Во текот на 10-те години хрватско членство во Европската Унија, направени се бројни чекори за да се направи животот и се друго што оди заедно со него подобар, а граѓаните да бидат позадоволни, а со тоа и посреќни.
Додека надлежните од една страна ќе се фалат со добри резултати и ќе велат дека многу е подобрено, граѓаните од друга страна ќе се жалат дека многу од нив едвај врзуваат крај со крај.
Гледајќи ги сувите бројки, хрватскиот премиер Андреј Пленковиќ неодамна изјави дека Хрватска има околу 99.560 невработени, што е најмал број од 1982 година. Во исто време, според премиерот, Хрватска има речиси 1,66 милиони вработени, што е, во апсолутна смисла, најголемиот број вработени досега.
„Во изминатите неколку години, нашата севкупна економска и фискална состојба, нашата меѓународна и економска и финансиска позиција и, на крајот, фискалниот капацитет беа зајакнати“, рече Пленковиќ.
Кога се зборува за успесите на Владата, треба да се спомене дека Хрватска стана дел од Шенген на 1 јануари 2023 година, како и дека еврото стана официјална валута. Сето ова е придружено со раст на кредитниот рејтинг, па така агенцијата Фич го потврди кредитниот рејтинг на Хрватска, највисок досега (БББ+) со натамошна стабилна перспектива.
Сето ова се случува во време на инфлација и зголемени проблеми за опстанок на обичните граѓани. Имено, со пандемијата, а потоа и со воведувањето на еврото, Хрватска беше погодена од висока инфлација, која дополнително го оптоваруваше буџетот на домаќинствата. Но, најголем проблем се ниските плати, па денеска во Хрватска има европски цени, но и хрватски плати. Свесна за овој проблем, Владата најави даночна реформа која ќе доведе до даночни олеснувања за најранливите видови и зголемување на нето платите на граѓаните. Откако ќе се комплетира пакетот, првото читање во Собранието се очекува пред летната пауза, а второто наесен, за да стапи на сила од 1 јануари 2024 година.
Раст на платите
„Во однос на вработените треба да се воведат пониски даночни стапки. Ќе потсетам дека Владата веќе неколку пати ја намали стапката на данокот на доход, дека двапати го зголемивме персоналниот одбиток и дека сето тоа резултираше со зголемување на просечната плата за 48 проценти. Сакаме да продолжиме со оваа практика. Самата примена на новата реформа треба да стапи на сила од 1 јануари 2024 година“, изјави Марин Пилетиќ, министер за труд, пензиски систем, семејство и социјална политика.
Според официјалните податоци на Националното биро за статистика, просечната исплатена нето-плата по вработен во Хрватска е околу 1.130 евра. Се очекува и натамошен раст на платите, како што најави Хрватското здружение на работодавачи, чиј главен економист Хрвоје Стојиќ рече дека во 2023 година се очекува платите, односно вкупниот приход на вработените да пораснат за осум до 10 отсто, што е значително над очекуваното. просек за оваа година.стапка на инфлација од 6,5 отсто.
Сите овие суви бројки, сепак, не ги засегаат обичните граѓани, кои напорно работат и ги прехрануваат своите семејства, бидејќи се свесни дека со бројки не се живее, но и дека паричникот им станува се потенок.
Помалку куповна моќ
„Овие приказни ги слушам секој ден во медиумите, но тоа не е тоа. Верувам дека бројките се такви, дека кредитниот рејтинг ни расте и слично, но знам дека денес ни е потешко да живееме отколку пред неколку години. Платата ми остана скоро иста, уствари ми беше зголемена за околу 50 евра, но затоа цените дојдоа до небо. Денеска за 50 евра можеме да купиме значително помалку храна отколку пред неколку години. Нешто што чинеше 10 куни, евро или слично, сега е најмалку две евра. И така натаму“, вели Ивица Мандиќ од Винковци.
Тој објаснува како работат тој и неговата сопруга и дека имаат две ученици. На децата им треба се и сешто, па затоа е важно да внимавате што и кога да купувате, да следите промоции во продавниците и слично. Посочува дека особено му пречат тврдењата за просечната нето плата.
„Велат дека просечната нето плата е над 1.100 евра. И тоа е кога ќе ги земеш тие од 3-4 илјади евра и моите од некои 700 евра. Да имавме маж и јас за тие 1100 евра, немаше да се жалам. Тоа би било точно и човек би можел да живее нормално. Но, тој работи за двајцата за нешто повеќе од 700 евра и навистина едвај врзуваме крај со крај“, додава Мандиќ.
Поради сето ова размислувале да се преселат во Германија или Австрија, но на крајот повторно заради децата решиле да останат. Сепак, како што ни изјави Мандиќ, ни тоа не е конечна одлука и дека постојат реални шанси да се реши да замине во странство за да заработи за семејството.
Дополнителни работни места
И Стеван В. од Вуковар вели дека и тој не е задоволен од квалитетот на животот во Хрватска денес, особено не од платата. Тој работи повеќе од 30 години, а тој и неговата сопруга едвај заработуваат за да платат сметки, исплати на кредит за автомобил и храна. Поради сето ова тој е принуден да работи приватно, односно дополнително по завршувањето на службеното време.
„Како семејство моравме да се откажеме од некои работи на кои бевме навикнати низ годините. Факт е дека и мојата сопруга и јас секогаш работевме напорно и така добро заработувавме. Сè уште работиме многу, но сега можеме да си дозволиме многу помалку поради таа инфлација. Искрено, не верувам во тие официјални бројки затоа што мислам дека инфлацијата е многу повисока отколку што се прикажува. Во таа пресметка земаат предвид и работи кои на граѓаните не им требаат или ги купуваат секојдневно. Меѓутоа, кога ќе се види цената на маслото, лебот, млекото, шеќерот, брашното… се чуди. Кај нас еден бурек сега чини две евра. Дали е тоа нормално“, прашува Стеван.
Тој додава дека имаат пријатели и членови на семејството низ цела Европа, но и дека се изненадени кога доаѓаат да ги посетат и да ги видат цените во Вуковар и околните продавници. Вели и дека барал сместување на Јадранско Море за да оди на море со семејството седум дена, но дека се откажал кога ги видел цените на сместувањето. Наместо на море, тој ќе оди некаде за викенд.
„Навистина не знам каде оди ова и како ќе заврши. Кога зборувате за животот во Хрватска, не треба да ги земате предвид зборовите на градоначалникот, префектот, министрите или премиерот. Заработуваат 2-3 илјади евра месечно и имаат којзнае уште колку на страна. Живеат во некој паралелен свет во споредба со нас обичните граѓани кои сепак сме мнозинство. Тие јадат месо, а ние јадеме зелка. Заедно имаме сарма, но сепак не е исто. Така е во се, па имаме дел од граѓани кои живеат повеќе од одлично, патуваат, носат скапи работи, одат на скијање, на море, купуваат нови автомобили и повеќето од нас внимаваат на секое евро“, посочува Стеван.
Се снаоѓаат како знаат и умеат
Слично размислуваат и другите граѓани со кои разговаравме за квалитетот на животот денес во Хрватска и како тие преживуваат од први до први во месецот. Многумина од нив рекоа дека на разни начини се пронаоѓаат и вршат дополнителни работи за да заработат уште неколку евра. Вака може да се слушне за оние кои продаваат зеленчук и овошје од своите градини, одгледуваат кокошки и продаваат јајца, помагаат шијат, средуваат куќи, косат трева… Она што не е добро за државата е фактот дека огромниот поголемиот дел од овие работни места се вршат незаконски, односно дека не се регистрирани во државата и не се плаќа данок на нив.
„Секој се снаоѓа како знае, бидејќи немаме друг избор. Кога премиерот и министрите зборуваат за некои бројки, мислам дека зборуваат за друга земја. Најлошо од се, не гледам како и кога ќе бидеме подобри. Тука веќе нема индустрија, не се отвораат фабрики. Сè се сведе на трговија и туризам на Јадранот, а тоа не е ниту доволно ниту добро. Кога го гледам сето тоа, не е ни чудо што младите заминуваат во странство. Никој не сака да работи за минимална плата и да може малку да си дозволи“, ни вели Катица С. од Вуковар.
Додава и дека тој и неговиот сопруг живеат солидно, но и дека причината за тоа е што и двајцата работат и што имаат деца во странство кои им помагаат кога и по потреба.
„Ништо не бараме од нив, но секогаш ни купуваат дрва и секогаш кога ќе дојдат на годишното собрание нешто прават, купуваат итн. Тоа го прават затоа што планираат да се вратат во Хрватска кога ќе заработат нешто во Германија. Ние би сакале да биде така, но ќе видиме што ќе донесе времето. Велам дека живееме добро, но кога ќе ги видам соседите околу мене и ќе ги слушнам искуствата на моите пријатели, тоа не може да биде добро за мене. Денес навистина немаме европски цени, но цените ни се дури и повисоки од Германија, но платите ни се двојно помали. Се плашам дека вака ќе остане уште неколку години бидејќи не гледам начин да сменам нешто на подобро“, заклучи нашиот соговорник.