Божик – празник на раѓањето на Спасителот

Божик се вбројува меѓу најголемите христијански празници бидејќи на овој ден се одбележува раѓањето на Спасителот Исус Христос. Важноста на овој ден се гледа и во тоа што тој е земен како камен-темелник за пресметување на времето – стара и нова ера, што значи време пред и по раѓањето на Исус Христос.

Божик – матица на христијанските празници

Овој празник често се нарекува и „матица на празниците“. Да не постоеше Божик, немаше да има крштевање на Исус (Водици), ниту негово Распетие и Воскресение (Велигден), ниту Вознесение (Спасовден). Истовремено, празници како Духовден, Преображение, Крстовден, и многу други, се поврзани со настаните од животот на Исус Христос.

Раѓањето на Исус Христос

Според Евангелието, во времето на римскиот император Август, е издадена заповед за попис на населението. Секој требало да се запише во градот на своите предци. Јосиф и Света Дева Марија, како потомци на Давидовиот род, се упатиле во Витлеем. Таму, поради недостиг на место за престој, се засолниле во пештера за пастири. Во таа ноќ, Света Марија го родила својот син првенец, го повила и го положила во јасли.

Ангелот Господов ги известил пастирите на околните ридови за раѓањето на Спасителот, по што тие се упатиле кон пештерата за да му се поклонат. Веста за радосниот настан тие ја разгласиле низ Витлеем. Подоцна, тројца мудреци од исток, водени од необична ѕвезда, пристигнале да му се поклонат на Богомладенецот, принесувајќи му дарови – злато, ливан и измирна, симболизирајќи го неговото царство, божественост и човечка природа.

Христијански размислувања за пастирите и мудреците

Според Светите Отци, пастирите први ја примиле веста за раѓањето на Спасителот поради нивната чистота, едноставност и добродетелност, додека мудреците, како учени астрономи, преку нивната духовна чистота го препознале божеството на Христос. Необичната ѕвезда, што ги водела мудреците, според Свети Јован Златоуст и други богослови, не била обична ѕвезда, туку ангел Господов.

Божик во македонската традиција

Во првите три века, Божик не се празнувал одделно, туку заедно со Богојавление на 6 јануари (19 јануари според новиот календар). Подоцна, празникот е префрлен на 25 декември (7 јануари според новиот календар). Денес, Божик се празнува со голема радост во Македонија, иако обичаите што се изведуваат се остатоци од минатото.

Божик и народната традиција

Во македонските народни песни и обичаи, раѓањето на Исус Христос е претставено со симболика на светлина, топлина и радост. Песните опеваат како пастирите и козарите со свои кавали и огнови го пречекале Богомладенецот, додека природата учествува во прославата на настанот.

Пример за вакви песни е следниот стих:
„Она страна оган горит, ветер веит не го силит,
Роса росит, не го гасит, туку била Ристовата мајка.“

Во друга песна, раѓањето на Исус се споредува со белина на планина и со грутка снег. Народните верувања поврзани со раѓањето на Исус се основа за многу обичаи, како коледарските песни и обреди, кои и денес ја слават радоста на Божик.

Заклучок

Божик претставува празник на духовна радост, обнова и заедништво, што го поврзува небото и земјата. Тој е нераскинлив дел од македонската културна и религиозна традиција, која преку вековите го зачувала споменот за раѓањето на Спасителот Исус Христос.