Министерката за образование и наука, Весна Јаневска, во интервју за емисијата “Вин Вин” на Телма, изјави дека не се планира целосно да се промени постојниот образовен систем. Наместо тоа, ќе се задржат добрите практики, додека ќе се изменат само оние делови кои добиле негативни препораки од релевантните институции.

„Нема да вршиме целосна промена на досегашната образовна концепција. Наместо тоа, ќе ги зачуваме оние делови кои функционираат добро, а ќе направиме промени само таму каде што добивме препораки од релевантни фактори.“

Фокус на реформите во високото образование

Јаневска нагласи дека е потребно да се извршат реформи во високото образование, особено во наставничките факултети, бидејќи нивните програми не создаваат доволно компетентен кадар. Таа укажа дека е неопходно да се направи подобрување во обуките на наставниците, за да можат учениците да постигнуваат повисоки резултати на меѓународни тестови како ПИСА.

„Процесот на обука за наставниците мора да продолжи, но паралелно мора да се спроведе и реформа на наставничките факултети. Овие факултети досега не успеаја да произведат кадар кој може да ги подготви учениците за да постигнат повисоки резултати, како што е потребно за ПИСА тестирањата.“

Министерката додаде дека постојат разговори со Бирото за развој на образованието, при што се размислува за промена на обуките што им се понудени на наставниците, за да станат поинтересни и поприменливи во новото време.

„Со Бирото за развој на образованието дискутираме за промена на регистарот на обуки, бидејќи наставниците ги сметаат за неинтересни. Сакаме да воведеме нови обуки, кои ќе бидат поприменливи за денешното време, но исто така размислуваме кој би требало да ги спроведува овие обуки, бидејќи наставниците посочуваат дека некои од провајдерите не ја извршуваат својата работа како што се очекува.“

Причини за слабите резултати на ПИСА

Говорејќи за слабите резултати на ПИСА тестирањата, Јаневска изјави дека постојат повеќе фактори кои влијаат на успехот на учениците, од социјалните услови во кои живеат, до начинот на воспитување од страна на родителите и наставниците.

„Многу фактори играат улога, вклучително и социјалната положба на родителите и нивното ниво на образование, но и начинот на кој тие, заедно со наставниците, ги воспитуваат децата. Можеби во источниот дел на Македонија сè уште постојат одредени традиционални вредности, како големата почит кон наставникот.“

Министерката истакна дека воспитната компонента е значително ослабена, што води кон проблеми во однесувањето на учениците.

„И родителите и наставниците го кажуваат истото, а ние го гледаме секојдневно – воспитната компонента е ослабена, што влијае на однесувањето на учениците. Децата не се однесуваат како што очекуваме, иако не можеме да очекуваме дека сите деца ќе бидат исти, мора да се трудиме да ги воспитаме најдобро што можеме.“

Традиционалното општество и модернизација на образованието

Јаневска истакна дека иако е важно да се модернизира образовниот систем, не треба да се занемарат традиционалните вредности на македонското општество. Таа објасни дека и покрај тоа што сме традиционално христијанско и муслиманско општество, треба да се најде баланс меѓу модернизацијата и зачувувањето на традициите.

„Ние не сме примитивни, ниту сме неинформирани. Како традиционално христијанско и муслиманско општество, посветуваме внимание на нашите традиции. Тоа не значи дека не треба да се модернизираме. Нашите деца треба да добијат соодветни информации, но треба да најдеме време и начин кога тие информации ќе бидат прифатливи за општеството.“

Таа додаде дека ако некои теми, како родовата сензитивност, не се прифатливи за општеството да се изучуваат во основно училиште, тогаш треба да се разгледаат други временски рамки за нивно воведување.

„Ако за општеството е неприфатливо да се учи за родова сензитивност во прво или второ одделение, а е прифатливо тоа да се изучува во средно училиште, тогаш можеме да ја поместиме границата за да немаме отпор.“

Нагласување на наставничкиот кадар и реформи

Јаневска ја нагласи важноста на реформирање на наставничките програми и обуките за наставниците, бидејќи тековните обуки не се интересни за нив и не одговараат на новите предизвици.

„Го разгледуваме регистарот на обуки кои не се сметаат за интересни од наставниците и планираме да воведеме нови, кои ќе бидат поинтересни и поприменливи за новите времиња. Покрај тоа, размислуваме кој треба да ги спроведува тие обуки, бидејќи наставниците имаат поплаки дека некои од провајдерите не ја вршат својата работа на задоволително ниво.“

Традициите влијаат врз образованието

Коментирајќи за влијанието на традициите врз образованието, Јаневска рече дека некои заедници не се целосно вклучени во образовниот систем, и многу ученици го прекинуваат своето образование на одредена возраст.

„Постојат заедници кои не се целосно интегрирани во образовниот систем и има случаи кога учениците го прекинуваат своето образование рано. Но, има и заедници каде образованието е високо ценето.“

Сепак, министерката посочи дека, и покрај овие предизвици, Македонија може да се пофали со ученици кои постигнуваат одлични резултати на меѓународни натпревари и олимпијади.

„И покрај сите предизвици, имаме ученици кои се враќаат со златни и сребрени медали од меѓународни натпревари, што е огромен успех за една мала Македонија.“

Платите на наставниците – приоритет во преговорите

За зголемувањето на платите на наставниците, Јаневска истакна дека Министерството е свесно за потребата од зголемување на платите на наставниците, но посочи дека буџетските ограничувања го прават овој процес потежок.

„Платите на наставниците ќе се зголемат, но постои проблем со буџетот. Сите останати ресори исто така бараат покачувања на своите плати, а средствата се ограничени. Ако имаме три денари, не можеме да направиме шест.“

Министерката додаде дека преговорите со СОНК се во тек, и дека се разговара за динамиката на зголемување на платите на наставниците.

„Разговараме со СОНК за многу прашања, вклучително и за динамиката на покачување на платите. Иако буџетските средства се ограничени, ако приливите се одвиваат според очекувањата, можно е да обезбедиме дополнителни средства за наставниците.“