Подготвителна седница пред конечната одлука за Законот за употреба на јазиците

Одлуката за уставноста на Законот за употреба на јазиците е одложена откако Уставниот суд реши да одржи подготвителна седница за консултации со странски експерти. Со пет гласа „за“ и еден „против“, судиите одлучија дека е неопходно да се добијат дополнителни мислења од странски стручњаци пред да се донесе конечната одлука.

Претседателот на Уставниот суд, Дарко Костадиновски, изјави дека рокот за носење на конечната одлука е непредвидлив и може да потрае одреден период од неколку месеци.

Кои се главните прашања за Законот за употреба на јазиците?

Законот за употреба на јазиците е предмет на остри расправи уште од 2019 година, кога стапи на сила. Тогаш беа поднесени 12 иницијативи за негово оспорување, кои судот ги обедини во еден предмет.

Спорните точки ги опфаќаат:

  • Указот за прогласување на законот,
  • Содржината на целиот закон, и
  • Сите 25 членови поединечно.

Најспорен е начинот на примена на законот во судските постапки, што предизвика реакции од меѓународната заедница и Венецијанската комисија. Венецијанската комисија во својот извештај од 2019 година укажа дека законот не прави јасна дистинкција меѓу тоа кои од одредби се применуваат исклучиво за албанскиот јазик, а кои важат и за јазиците на другите заедници. Според Венецијанската комисија, оваа нејаснотија може да доведе до правна несигурност и тешкотии во неговата примена во судските и административните постапки.

Протести и „Стража за јазикот“ – Поддршка за Законот за употреба на јазиците

Додека Уставниот суд ја одржуваше седницата, пред зградата се собраа поддржувачи на Европскиот фронт и членови на опозициската партија ДУИ. Нивната акција наречена „Стража за јазикот“ подразбира деноноќно присуство пред судот со цел заштита на Законот за употреба на јазиците.

Од ДУИ нагласуваат дека укинувањето на клучните одредби од Законот за употреба на јазиците може да резултира со последици што ќе бидат тешки за исправување. Нивната позиција е дека законот мора да остане во сила за да се обезбедат правата на заедниците во земјата.

Забелешките на Венецијанската комисија за Законот за употреба на јазиците

Во 2019 година, Венецијанската комисија издаде извештај во кој посочи на неколку проблеми со Законот за употреба на јазиците. Еве ги главните забелешки:

  • Нејасна дистинкција – Не е јасно утврдено кои одредби важат само за албанскиот јазик, а кои и за другите јазици на заедниците.
  • Судски постапки – Воведувањето на јазични одредби во судските процеси е оценето како проблематично, бидејќи може да предизвика правни и административни тешкотии.
  • Неопределен обем на примената – Недоволната прецизност во формулациите може да доведе до различно толкување на законот во институциите.

Овие забелешки беа основа за поднесување на дел од 12-те иницијативи против законот пред Уставниот суд.

Кој е следниот чекор за уставноста на Законот за употреба на јазиците?

Со одлуката за одржување на подготвителна седница, процесот за оценување на уставноста на Законот за употреба на јазиците е одложен на неопределено време. Целта на седницата е да се добијат стручни мислења од странски експерти, кои ќе им помогнат на судиите во нивната анализа.

Претседателот на Уставниот суд, Дарко Костадиновски, истакна дека не е можно да се предвиди точното време за донесување на одлуката, нагласувајќи дека тоа може да трае неколку месеци.

Зголемената јавна и политичка тензија околу ова прашање покажува дека темата за Законот за употреба на јазиците ќе остане во фокусот на јавниот дискурс. Европскиот фронт, ДУИ и поддржувачите на протестите најавуваат дека ќе продолжат со своето присуство пред судот сè додека не биде донесена конечната одлука.