Онлајн предатори „демнат“ од сите страни, децата се поранливи од било кога

Заедно со сите позитивни и корисни работи што развојот на информатичката технологија му ги донесе на општеството, интернетот – особено со развојот на социјалните мрежи, донесе и бројни опасности и ги направи децата поранливи од кога било досега.

Континуирано се зголемува бројот на откриени случаи на синџири на педофилија, што го потврдува ширењето и сериозноста на овој проблем. Според податоците на Интерпол, на интернет во секој момент има околу 750.000 онлајн предатори, а бројни студии покажуваат дека границите не постојат и дека овој проблем е присутен во сите делови на светот.

Дека Србија не е поштедена од овој проблем, меѓу другото потврдува и акцијата „Армагедон“, во чии рамки во последните неколку години беа уапсени стотици педофили. Во последната од низата акции, уапсени се девет лица кои подолг временски период преземале, складирале на своите уреди и споделувале содржини создадени со искористување на малолетници во порнографски цели преку интернет.

При претресот на становите на осомничените, извршениот преглед на компјутери и компјутерска опрема пронајдени се содржини за сексуална експлоатација на деца на возраст од седум до 14 години и други фотографии и видеа од експлицитна злоупотреба на деца за порнографски цели, соопшти Министерството за внатрешни работи (МВП) на Србија.

„За жал, дури и во нашиот дел од Европа се забележани случаи каде педофилите, на многу манипулативен и лукав начин ја добиваат довербата на децата, глумат дека се нивни врсници и бараат голи или полуголи фотографии , по што почнуваат да уценуваат“, вели Катарина Јонев Ќираковиќ, експерт за безбедност на децата на Интернет.

Организиран криминал

Јонев Ќираковиќ посочува дека станува збор за организиран криминал и дека е важно да им се објасни на родителите дека има многу голем број луѓе кои го користат интернетот и социјалните мрежи како дел од нивните криминални активности. Акциите за фаќање педофили и онлајн предатори се неопходни, но нагласува дека голем дел од уапсените се криминалци го користат интернетот за нелегална заработка.

„Кога би ги анализирале изминатите три години од акцијата „Армагедон“, ќе видите дека најголем број луѓе што „паднале“ се оние што снимале деца, па дури и одат до крајност да снимаат дела на силување деца, кражби и изнудување фотографии. Станува збор за организирана криминална група, која е многу добро вмрежена и која соработува со предатори од областа за да дистрибуира детска порнографија“, вели Јонев Ќираковиќ.

Саша Живановиќ, потпретседател на белградскиот Институт за безбедносен менаџмент и поранешен началник на Одделот за високотехнолошки криминал на Министерството за внатрешни работи на Србија, објаснува дека постојат четири категории на онлајн предатори.

Првата категорија се состои од колекционери, кои преземаат содржина од педофилски сајтови на нивните уреди и одржуваат контакт со други собирачи. Втората категорија се состои од собирачи и дистрибутери, кои поттикнуваат споделување на детска порнографија и нудат место на интернет за размена на технички совети за тоа како да се избегнат апсења и истраги од надлежните органи ширум светот. Третата категорија е најлоша, а ја сочинуваат оние кои произведуваат и дистрибуираат детска порнографија.

„Оваа категорија вклучува луѓе кои имале сајбер дувла, кои започнале од Филипините. Тоа се просториите од кои во живо се пренесува самиот чин на сексуална злоупотреба на деца и малолетници за паричен надомест“, вели Живановиќ.

Четвртата категорија ја сочинуваат таканаречените воајери, кои пристапуваат само до страници со педофилска содржина, без да го преземат материјалот на нивните уреди, што го отежнува нивното откривање и апсење.

Родителите имаат најголема одговорност

Игор Јуриќ, директор на Центарот за исчезнати и малтретирани деца од Нови Сад, истакнува дека се работи за комплексен проблем, чии размери се многу пошироки отколку што генерално сакаме да признаеме.

„Кога разговараме со родителите за реалните опасности на Интернет, особено во руралните средини, наидуваме на општи изјави, неверување дека одредени работи дури постојат и се случуваат, а често и на потсмев. Затоа е многу важно информирањето на граѓаните“, посочува Јуриќ.

„Ако родителите не се доволно информирани што претставуваат денес социјалните мрежи, тогаш не можат сериозно да разговараат за тоа со своето дете. Затоа е важно да се информираат родителите и децата, за да разберат колкава штета може да се нанесе доколку интернетот се користи несоодветно и небезбедно“, додава тој.

Јонев Ќираковиќ вели дека е забележлив тренд на „неприфаќање“ и „неконфронтација“ со реалните проблеми што се случуваат во нашето општество.

„Родителите очекуваат дека училиштето ќе се занимава со приказната за контрацепција, сексуално образование, безбедност на интернет, дрога, алкохол, штетното дејство на тутунот… Но, всушност, сите лекции почнуваат во родителскиот дом. Поентата не е да се плаши детето, туку да се освести дека овој свет не е толку безгрижно место. Ако родителите сакаат нивните деца да бидат безбедни и заштитени, мора да ги освестат за постоечките опасности“, објаснува тој.

Живановиќ посочува и дека кога станува збор за безбедноста на децата на интернет најголема одговорност сносат родителите. Тој објаснува дека родителите најчесто грешат кога купуваат „паметен“ уред за своето дете, мислејќи дека е побезбеден, бидејќи не излегува од дома, а всушност не се свесни за опасностите што ги демнат таму.

„Не се само педофилите, има и секти, десничарски организации, здруженија на навивачи, разни предизвици како оние од ТикТок, кои претставуваат големи проблеми за тинејџерите денес“, вели Живановиќ.

Кога родителите „ја земаат правдата во свои раце“
Живановиќ посочува и дека не се ретки ситуациите во кои родителите „ја земаат правдата во свои раце“.

„Имавме случај кога родителите дознале дека нивното дете е жртва на интернет предатор, ангажирале технички писмени луѓе кои ги идентификуваат тие лица, по што одат и го тепаат тоа лице, му земаат изјава и дури потоа го пријавуваат случајот до надлежните органи“, вели Живановиќ.

Има ситуации кога родителите уништуваат електронски уред, а доказите се на него.

Тој предупредува дека таквите работи ги попречуваат истрагите и на крајот фаќањето на онлајн предатори и педофили. Затоа, образованието на родителите е клучно, како и соодветната комуникација со детето.

„Децата треба да се советуваат никогаш да не организираат состаноци „во живо“ со непознати лица, без претходен договор со нивните родители, никогаш да не одговараат на пораки преку интернет кои се злонамерни, непристојни, непријатни или на какви било пораки што ги вознемируваат и да ги пријават родителите. “, вели тој.

„Детето треба да се пофали за работи кои се нормални и очекувани, бидејќи штом ќе го воспоставите тој степен на доверба дека детето ви известува за се, сигурно сте победиле. Но, пред тоа мора да го запознаете со сите опасности на кои може да наиде“, заклучува Живановиќ.