Вчерашните парламентарни и претседателски избори во Македонија завршија во услови на пофалби и критики од Меѓународната мониторинг мисија. Додека основните слободи беа поддржани и изборите беа конкурентни, загриженоста поради недоволната регулатива и празнините во изборното законодавство продолжуваат, што поттикна повици за реформи.
Претседателските и парламентарни избори: Недоволна регулатива и измени
Меѓународната мониторинг мисија истакна значителна загриженост во однос на регулаторната рамка околу изборите. Измените на Изборниот законик беа направени неодамна преку непроѕирен и забрзан процес, без транспарентност и јавна консултација. Ваквите активности, тврди Мисијата, не се во согласност со меѓународните стандарди и обврски поставени од организации како ОБСЕ. И покрај инкорпорирањето на некои препораки од Канцеларијата за демократски институции и човекови права (ОДИХР) и технички предлози, критичните прашања остануваат нерешени, вклучително и оние поврзани со пристапот до медиумите, финансирањето на кампањите и изборниот интегритет.
Важност од навремени измени
Џилијан Стирк, шеф на набљудувачката мисија на ОБСЕ/ОДИХР, ја истакна важноста од усвојување на измените на Изборниот законик многу пред изборите за да се обезбеди правилно спроведување и разбирање. Препораката на Мисијата ја нагласува потребата од подолг период помеѓу донесувањето на амандманот и денот на изборите.
За жал, Изборниот законик претрпе неодамнешни измени преку недоволно транспарентен и забрзан процес, без консултации со јавноста. Ова отстапува од меѓународните стандарди и обврските на ОБСЕ. Иако некои амандмани беа усогласени со препораките на ОДИХР и техничките предлози на ДИК, тие во голема мера ги игнорираа предлозите од меѓуагенциската работна група која ги надгледува изборните реформи. Бројни клучни препораки од ОДИХР и Венецијанската комисија на Советот на Европа остануваат нерешени. Тие вклучуваат повици за систематски ревизии на Изборниот законик, обезбедување рамноправен пристап до медиумите за време на кампањите и подобрување на интегритетот и отчетноста во финансирањето на кампањите. Џилијан Стирк, шеф на набљудувачката мисија на ОБСЕ/ОДИХР, ја истакна оваа загриженост.
Покриеност во медиумите и родова еднаквост
Мисијата ги пофали медиумите за широко и разновидно покривање на изборната кампања, овозможувајќи им на гласачите да донесуваат информирани одлуки. Сепак, беше покрената загриженост поради негативната реторика и националистичките чувства кои го нарушија инаку стабилниот предизборен период. Дополнително, извештајот ја истакна недоволната застапеност на политичарки, со само една жена за претседателски кандидат во вториот круг од кампањата.
Предизвици за транспарентност и одговорност
Прашањата за транспарентност и отчетност во финансирањето на кампањите беа означени поради минималните обврски за известување и несоодветниот надзорен капацитет. Овие недостатоци, заедно со наводите за купување гласови, ја намалија довербата во изборниот процес.
Властите, кои ги опфаќаат ДИК и Уставниот суд, повремено не успеваат навремено и транспарентно да ги адресираат приговорите поврзани со изборите, со што ја ограничуваат ефикасноста на законските решенија, како што беше наведено во првичната оценка.
Евалуација на изборниот процес
Додека самиот процес на гласање се сметаше за уреден и транспарентен во повеќето набљудувани избирачки места, забележани се случаи на процедурална неусогласеност при пребројувањето на гласовите. И покрај овие предизвици, мнозинството избирачки места добија позитивни оценки.
Во однос на изборните процедури, се забележува дека на набљудуваните избирачки места, процесот на гласање се одвивал организирано, транспарентно и добил поволни оценки. Сепак, забележано е дека во неколку случаи, избирачките одбори не се придржувале целосно до одредените процедури за време на процесот на броење гласови.
Набљудувачка мисија и препораки
Меѓународната набљудувачка мисија, составена од претставници од различни меѓународни тела, набљудуваше 1340 избирачки места за време на изборите. И покрај неговата позитивна оценка за процедурите за гласање, беше изразена загриженост за групното и семејното гласање. Мисијата планира да го објави својот конечен извештај, полн со препораки за идни подобрувања, во следните два до три месеци.
Прелиминарната оценка на Меѓународната мониторинг мисија фрла светлина и врз силните и слабите страни на неодамнешните избори во [Земјата]. Иако се пофални за одржувањето на основните слободи и конкурентноста, потребни се итни реформи за да се решат регулаторните празнини и да се обезбеди интегритет и транспарентност на идните изборни процеси.