Молдавија веќе се наоѓа во тежок енергетски предизвик поради прекинот на рускиот гас преку Украина од 1 јануари. Според молдавската влада, оваа состојба најмногу го погодила проруското подрачје Придњестровје, каде што локалниот добавувач Тирасполтрансгас ги прекинал испораките на природен гас и греење. Официјални лица предупредуваат дека локалните заедници и јавните институции се оставени без основни услови. Владиниот портпарол, Данијел Вода, на мрежата Телеграм побара од Русија да ги прекине уцените и да дозволи стабилизирање на ситуацијата.
Паника во Молдавија по прекинот на транзитот
Најавата на Киев дека нема повеќе да пропушта руски гас низ својата територија предизвика загриженост низ Европа, но особено изразена вознемиреност во Молдавија, каде што снабдувањето е тесно поврзано со оваа рута. Поранешната советска република прогласи вонредна состојба поради неуспешните преговори со Гаспром, при што главни причини за прекинот се финансиски недоразбирања и одбивањето да се истражат алтернативни доставни линии.
Молдавската влада информира дека презела рестриктивни мерки за намалување на потрошувачката на електрична енергија, вклучително и ограничување на осветлувањето во јавните објекти и намалување на употребата на лифтови. Според официјалните извори, ова е привремена мерка со цел државата да се справи со намалените ресурси.
Придњестровје под најголем притисок
Проруската сепаратистичка област Придњестровје е меѓу најпогодените подрачја, бидејќи прекинот на снабдувањето ги остави локалните власти без доволно капацитет за греење и производствена енергија. Аналитичари посочуваат дека ова е чувствителен момент за регионот, каде што политичката структура е сложена, а зависноста од надворешни испораки е голема.
Понижена зависност во Европа, но критичен предизвик за источните земји
Иако Европската унија реагираше релативно смирено, бидејќи транзитот на 14 милијарди кубни метри гас годишно преку Украина претставува само околу пет проценти од нејзиниот севкупен увоз, источните земји се наоѓаат во чувствителна позиција. Нивната зависност од руски енергетски извори сè уште е значителна, и покрај тоа што Европа во целина успеа да ја намали количината на увоз од Москва по почетокот на војната во Украина.
Молдавија, како една од државите со највисоко ниво на увозна зависност, ги чувствува последиците најдиректно. Отсуството на конструктивен договор со Гаспром создаде прекин во снабдувањето, при што алтернативните опции се или премногу скапи или недоволно развиени.
Вонредна состојба и повици за итни мерки
Вонредната состојба, прогласена од молдавските власти, им овозможува на институциите да преземат побрзи чекори за решавање на енергетската криза. Сепак, владата укажува дека крајното решение зависи од меѓународната соработка и евентуални алтернативни рути за доставување на гас. Во меѓувреме, гледиштата на официјалните лица се дека Русија би можела да стави крај на оваа состојба доколку се согласи да продолжи со испораките без дополнителни условувања.
Регионален проблем со пошироки импликации
Иако Европската унија формално не е длабоко засегната од оваа нова развојна фаза, Молдавија се соочува со ургентна потреба од одржливо снабдување со гас за да избегне поширока хуманитарна и економска криза. Придњестровје, поради својот посебен статус, дополнително е ранливо на недостигот од гориво за греење и производство. Оваа ситуација е тест за регионалната отпорност и за способноста на меѓународната заедница да пронајде конструктивни решенија.