Претседателката на Северна Македонија, Гордана Сиљановска-Давкова, на 13 септември ќе ја оствари својата прва официјална посета по стапувањето на функцијата, патувајќи за Софија. Оваа важна посета беше потврдена на 10 август од страна на министерот за надворешни работи и надворешна трговија, Тимчо Муцунски. Заедно со министерот за култура, Зоран Љутков, Муцунски ќе биде дел од делегацијата која ќе ја предводи претседателката Сиљановска-Давкова.
Потенцијална средба со бугарскиот претседател Радев
Македонските и бугарските медиуми објавија дека можно е да се одржи средба меѓу претседателката Сиљановска-Давкова и бугарскиот претседател, Румен Радев. Сепак, официјална потврда за ова сè уште нема. Според изјавата на министерот Муцунски, форматот на средбите сè уште се договара, а медиумите ќе бидат информирани веднаш штом ќе има конечна одлука.
Културна дипломатска иницијатива за намалување на тензии
Еден од значајните елементи на посетата е присуството на претседателката Сиљановска-Давкова на изведбата на операта „Набуко“ од Џузепе Верди, организирана од Националната опера и балет во Софија. Според министерот Муцунски, целта на оваа посета е да се зајакнат односите меѓу двете држави преку културна дипломатија. Тој истакна дека оваа иницијатива е важна, особено во време на зголемени тензии меѓу Северна Македонија и Бугарија:
„Посетата има за цел да ги афирмира билатералните односи и да искористи културната соработка како средство за подобро меѓусебно разбирање. Ова е особено важно во време кога тензиите помеѓу нашите земји се зголемени. Нормализацијата на односите е од интерес за економијата, трговијата, како и политичката соработка.“
Тој, исто така, додаде дека деталите за можната средба со претседателот Радев сè уште се разгледуваат:
„Договорите околу форматот на средбите сè уште траат. Кога ќе имаме конечни информации, тие ќе бидат споделени и со јавноста.“
Односите меѓу Северна Македонија и Бугарија
Во последниот период, односите помеѓу Северна Македонија и Бугарија беа влошени. На крајот на август, бугарската влада ја повика македонската амбасадорка во Софија, Агнеза Руси-Поповска, на разговор поради изјава на македонскиот вицепремиер и министер за транспорт, Александар Николоски. Изјавата на Николоски предизвика негативни реакции од бугарските власти.
Во ноември 2020 година, Бугарија стави вето на преговарачката рамка на Северна Македонија со Европската Унија. Причината за тоа беа прашањата поврзани со јазикот, историјата и правата на бугарското малцинство во Северна Македонија. Со посредство на европските партнери, постигнат е компромис кој вклучува уставни измени за признавање на бугарската заедница во Северна Македонија.
Преговори со ЕУ и потребата од уставни измени
Во јули 2022 година, Северна Македонија ја одржа Првата меѓувладина конференција со Европската Унија, означувајќи го почетокот на пристапниот процес. За продолжување на преговорите и отворање на поглавјата, македонскиот парламент треба да изгласа уставни измени со кои бугарската заедница ќе биде вметната во Преамбулата на Уставот на Северна Македонија. Овие уставни измени се клучен чекор за понатамошно напредување кон членството во ЕУ.
Став на Владата на Северна Македонија за уставните измени
Владата на Северна Македонија, предводена од ВМРО-ДПМНЕ, го поддржува предлогот за уставни измени, но предлага тие да стапат на сила по влезот на земјата во Европската Унија. Оваа позиција беше јавно објавена како обид да се најде баланс меѓу домашните и меѓународните интереси, особено во контекст на преговорите со ЕУ. Оваа стратегија претставува дел од поширокиот политички процес кој треба да обезбеди успешен исход за земјата во однос на нејзините европски аспирации.
Стратешко значење на посетата во Софија
Посетата на претседателката Сиљановска-Давкова во Софија е од стратешко значење, не само во контекст на билатералните односи, туку и во поширокиот европски контекст. Од една страна, посетата ја отсликува подготвеноста на Северна Македонија да продолжи со дијалогот и соработката со Бугарија, а од друга страна, културната дипломатија се користи како средство за подобрување на меѓусебните односи и намалување на политичките тензии. Ова е важно не само за политичките односи, туку и за економската и трговската соработка меѓу двете земји.
Клучни моменти и идни перспективи
Со оглед на тековните преговори со Европската Унија и потребата за уставни измени, посетата на претседателката Сиљановска-Давкова во Софија претставува клучен момент за билатералните односи. Иако состојбата е сложена, оваа посета има потенцијал да отвори пат за понатамошен дијалог и соработка, што е од витално значење за европските аспирации на Северна Македонија.