Претседателката Гордана Сиљановска Давкова се обрати на Генералното собрание на ОН на 26 септември, повикувајќи на праведно деблокирање на преговорите за членство на Северна Македонија во ЕУ. Таа нагласи дека очекува од европските и стратешките партнери да ги отфрлат двојните стандарди и да се придржуваат кон принципите и вредностите вградени во основните уставни документи на Унијата.

Во својот говор, Сиљановска рече дека Копенхагенските критериуми треба да бидат основа за процесот на проширување и дека истиот мора да се ослободи од политички блокади и вето кои го условуваат со промена на историјата и непочитување на националниот идентитет. Според неа, ЕУ без целосна интеграција на Балканот ќе остане недовршена и нестабилна.

Очекуваме од нашите европски и стратешки партнери да покажат разбирање и да го поддржат процесот на деблокирање на преговорите за членство на нашата држава во Европската Унија, со почитување на сопствените принципи и вредности.“

Одвојувањето на Албанија од Северна Македонија

На истиот ден кога Сиљановска Давкова го одржа својот говор, Брисел објави дека Албанија ќе го отвори првиот кластер во преговорите со ЕУ, што значи дека неформално се одвојува од Северна Македонија. Двете земји започнаа преговори за членство заедно пред две години, но Македонија не го исполни условот што го постави Бугарија за вметнување на бугарското малцинство во уставот.

Овој услов беше вклучен во преговарачката рамка прифатена во 2022 година, познат како француски предлог, што предизвика силни реакции и протести од опозицијата, предводена од ВМРО-ДПМНЕ. Според Сиљановска Давкова, оваа ситуација го поткопува правото на самоопределување, загарантирано од Повелбата на ОН и уставот на СФРЈ од 1974 година.

 „Европската реунификација е недовршена доколку Балканот остане надвор од неа. Европската Унија не е само политички систем, туку филозофија која поттикнува демократски развој, во кој веруваат многу балкански лидери и граѓани.“

Ревизија на историјата и идентитетот

Во својот говор, Сиљановска истакна дека проширувањето не треба да биде врзано со ревизија на историјата и политички условувања кои го загрозуваат националниот и културниот идентитет. Таа предупреди дека таквите услови создаваат нестабилност и дополнително ја забавуваат интеграцијата на регионот во ЕУ. Според неа, Балканот ќе остане геополитички ранлив без трајна интеграција во Европската унија, што ќе продолжи да генерира конфликти и тензии во регионот.

„Проширувањето на ЕУ мора да се заснова на објективни критериуми како што се Копенхагенските критериуми и не смее да биде врзано за политички вета кои имаат цел да ја ревидираат историјата или да го негираат националниот и културниот идентитет на државите.“

„Ние сме уникатен случај на држава која за 30 години имала 36 уставни измени, заробена во геополитичкиот контекст на Западен Балкан, но сè уште стреми кон членство во Европската Унија.“

Северна Македонија и долготрајниот процес на преговори

Сиљановска направи паралела помеѓу македонските преговори со ЕУ и бескрајното чекање, споредувајќи го процесот со чекање на Годо, симбол на неизвесност и долготрајност. Таа потсети дека Македонија веќе 20 години добива позитивни извештаи од Европската комисија, но секогаш има нов услов кој го одложува напредокот. Како професорка по уставно право и поранешна членка на Венецијанската комисија, Сиљановска истакна дека не секое правно барање е праведно или легитимно, особено кога се заборава на правото на самоопределување на народите.

„После повеќе од 20 години преговори за членство во ЕУ, ова за нас станува слично на чекањето на Господинот Годо – секогаш постои нов услов, ново барање или нова уставна измена.“

„Како професор по уставно право и поранешна членка на Венецијанската комисија, јасно е дека она што е легално не секогаш е праведно. Во нашиот случај, се занемари правото на самоопределување, кое е загарантирано со Повелбата на ОН и со уставот на СФРЈ од 1974 година.“

Европска интеграција како клуч за стабилен Балкан

Според Сиљановска, целосната интеграција на Балканот во ЕУ ќе стави крај на прекројувањето на границите и политичката нестабилност. Таа повика на поголема регионална соработка и примена на европските стандарди, при што ја нагласи потребата од поддршка на земјите кои веќе се членки на Унијата. Со искуството на овие држави,