Загадувањето на воздухот во Скопје и Тетово алармира: Нивото на PM2.5 над европските стандарди

Граѓаните на Скопје и Тетово се изложени на значително повисоки нивоа на PM2.5 честички во споредба со жителите на Западна Европа, предупреди Масимилијано Паолучи, директор на Светска банка за Косово и Северна Македонија.

На конференцијата посветена на квалитетот на воздухот, Паолучи посочи дека и покрај одредени подобрувања од 1990-тите, загадувањето на воздухот останува сериозен проблем во зимските месеци. Според податоците, 2.800 луѓе годишно умираат во Северна Македонија поради изложеност на загаден воздух, што е алармантна бројка која ги надминува европските стандарди за квалитет на воздухот.

Кои се главните извори на загадување со PM2.5 во Скопје и Тетово?

Според Изет Меџити, вицепремиер и министер за животна средина и просторно планирање, главните извори на загадување на воздухот се:

  • Користење неквалитетно дрво и неконтролирани горива за греење во домаќинствата.
  • Индустриски капацитети кои испуштаат загадувачки емисии во воздухот.
  • „Клучниот фактор е што домаќинствата и индустријата сè уште користат неквалитетно дрво и други извори за греење во зимската сезона,“ изјави Меџити.

Овие извори дополнително се засилуваат во зимските месеци, што доведува до значително зголемување на концентрацијата на PM2.5 честички во воздухот, кои се особено штетни за дишните патишта и кардиоваскуларниот систем.

Нова Планска програма за почист воздух 2024-2030 – Решенија за намалување на PM2.5

За да се справи со проблемот со загадувањето на воздухот, Министерството за животна средина и просторно планирање ја воведе нова Планска програма за почист воздух за периодот 2024-2030 година. Програмата беше претставена на 16 декември 2024 година од министерот Изет Меџити, кој ја нагласи важноста на долгорочните мерки за контрола на емисиите.

Цели на Планската програма за почист воздух 2024-2030

  • Намалување на емисиите на PM2.5 честички од домаќинствата и индустријата.
  • Среднорочно и долгорочно решавање на проблемот со загадувањето на воздухот.
  • Интензивирање на инспекциските контроли врз индустриските капацитети.
  • Зголемување на бројот на инспектори за да се овозможи целосна покриеност на територијата на државата.

Контрола на индустриските емисии – Јавен мониторинг и инспекциски контроли

Во насока на реализација на програмата, професорот Даме Димитровски од Машинскиот факултет во Скопје истакна дека контролата на емисиите ќе биде јавна и транспарентна.

  • „Емисиите ќе бидат јавни и сите ќе можат да бидат сигурни дека тоа што се емитува е усогласено со европските стандарди,“ изјави Димитровски.

Професорот објасни дека се планираат засилени инспекциски контроли врз индустриските капацитети, а ќе се поддржат и научните институции за развој на програми за намалување на загадувањето на воздухот.

  • „Како што по земјотресот во 1963 година беа формирани силни научни институции, сега сакаме да создадеме силни истражувачки центри за чистење на воздухот,“ додаде Димитровски.

Инспекциски тимови на терен – Потреба од зголемување на бројот на инспектори

Изет Меџити најави дека инспекторите за контрола на загадувањето веќе се на терен, но истакна дека сегашниот број на инспектори е недоволен за целосна покриеност на целата држава.

  • „Потребно е да се зголеми бројот на инспектори за да можеме целосно да ја покриеме државата,“ изјави Меџити.

Целта е да се спроведат повеќе контроли и да се овозможи ефикасна контрола на емисиите од индустриските капацитети и домашните извори на загадување.

Клучни факти за загадувањето со PM2.5 во Северна Македонија

  • Годишни жртви од загадувањето: 2.800 жители годишно умираат поради загадениот воздух.
  • Главни извори на загадување: Домаќинствата и индустријата користат неконтролирани горива, особено во зимските месеци.
  • Најпогодени градови: Скопје и Тетово.
  • Ниво на PM2.5 честички: Знатно над европските стандарди.
  • Нова програма за почист воздух: 2024-2030 година.
  • Клучни мерки: Инспекциски контроли, јавен мониторинг и поддршка за научните институции.

Има ли решение за загадувањето во Скопје и Тетово?

Загадувањето на воздухот во Скопје и Тетово е сериозна закана по здравјето на граѓаните, со 2.800 жртви годишно поради изложеност на PM2.5 честички. Нивото на загадување е значително над европските стандарди, а проблемот е особено изразен во зимските месеци.

Новата Планска програма за почист воздух 2024-2030 се фокусира на намалување на загадувањето преку:

  • Засилени инспекциски контроли.
  • Јавен мониторинг на емисиите.
  • Поддршка за научните институции.

Со новите мерки и контролите што ги најавија Изет Меџити и Даме Димитровски, постои надеж дека квалитетот на воздухот ќе се подобри. Сепак, потребни се конкретни активности и целосна имплементација на планот за да се избегне продолжување на трендот на загуба на животи поради загадениот воздух.