Украина и Мјанмар ја прават 2022 најнасилна година за медицинскиот персонал во последната деценија

Руските напади врз медицинските установи во Украина ја направија 2022 година најнасилна во последната деценија за болниците и здравствените работници кои работат во конфликтните зони, се вели во новиот извештај на коалицијата на хуманитарни организации.

Со 750 пријавени напади во 2022 година, Русија постави 10-годишен рекорд, според Коалицијата за заштита на здравјето во конфликти, која ги вклучува Хјуман Рајтс Воч и Центарот за хуманитарно здравје Џон Хопкинс.

Повеќе од половина од 1.989 напади на здравствени установи и работници пријавени на глобално ниво се случиле во Украина и Мјанмар. Според меѓународното право, нападот или мешањето на медицинските услуги за време на вооружен конфликт е воено злосторство.

„Размерот на уништување во Украина е запрепастувачки. Не постои ден без да биде погоден објект“, рече Кристина Виле, една од авторите на извештајот. „Гледав податоци [вака] со години и тешко можам да им поверувам на очите“.

Некои од нападите се чинеше дека намерно биле насочени кон медицински установи, рече Вил, додека други се должат на „неселективна“ употреба на експлозиви во цивилни области.

Украинските здравствени работници исто така беа најпогодени од убиства и киднапирања, иако оние во Мјанмар беа најмногу погодени од апсењата.

Однесувањето на Русија во Украина не беше единствено, рече Виле, но се одликуваше по својот обем и интензитет. „На пример, видовме и многу насилни моменти на окупираните палестински територии во 2021 година“, рече таа. „Но, тоа беше 11 дена, не повеќе од една година“.

Презирот кон законот е заразен“, рече Лен Рубенштајн, претседател на коалицијата и професор на Универзитетот Џон Хопкинс. „Кога ќе видите дека некој може да се извлече со напад на болници и здравствена заштита, вие сте охрабрени да го сторите тоа.

„Русија не се соочи со никакви последици за таргетирање на болниците во Сирија, а сега следат напади врз стотици болници во Украина“, рече тој.

Како и Украина, во извештајот се забележани апсења и затворања на медицински персонал како одмазда за давање здравствени услуги на неистомислениците. Во Мјанмар и Иран беа погодени 183 лекари. „Видовме во Иран и Мјанмар дека кога политичките демонстрации насилно се задушуваат, медицинскиот персонал кој обезбедува здравствена заштита на демонстрантите е уапсен“, рече Виле.

Глобалната ситуација нема да се подобри во 2023 година бидејќи нападите во Украина не стивнуваат и се појавуваат нови конфликти. Војната во Судан започна во април и го доведе здравствениот систем на земјата кој веќе се бори до колапс, со ограбени и бомбардирани болници и клиники и киднапирани медицински лица.

„Се ослободив од мојата медицинска лична карта кога бегав од Картум“, рече Мохамед Еиса, генерален секретар на Суданската американска асоцијација на лекари. „Бев загрижен дека би можел да бидам киднапиран од RSF [Силите за брза поддршка], па дури и армијата може да ме земе како заложник. Тие киднапираа лекари за да ги лекуваат нивните ранети“.

„Ефектот на конфликтот врз здравствениот систем на Судан беше страшен и екстремен“, додаде Еиса. „60% од болниците во близина на конфликтната област воопшто не се отворени. Најмалку 19 здравствени работници загинаа. Лекарите во Картум се чувствуваат загрозени“.

Рубенштајн рече дека се надева оти овогодинешниот извештај ќе биде „пресвртница“ што поттикна поголема политичка посветеност и акција. „Постојат судски механизми за да се повикаат на одговорност сторителите“, рече тој. „Намерните напади врз здравството и недискриминирачките напади се воени злосторства“.

Сепак, има мал преседан за државните актери да се соочат со правни последици поради кршење на овие закони, рече Рубенштајн. Само еден случај на напад врз здравствена установа е успешно процесуиран според меѓународното право, кога двајца поранешни офицери во српските вооружени сили беа осудени во 2007 година за нивната улога во масакрот во болницата во Вуковар за време на хрватската војна за независност во 1991 година.