Извештајот на Европската комисија за 2023 година го нагласува недостатокот на напредок во зајакнувањето на независноста на судството и подобрувањето на правната рамка за заштита на основните права во Македонија.
Извештајот сугерира дека политичките актери треба да се воздржат од јавно коментирање на судските постапки, додека Судскиот совет треба да ја зголеми транспарентноста во одлучувањето, а Советот на јавни обвинители да даде образложение за своите одлуки.
ЕК ја нагласува потребата од дополнителни напори за зголемување на транспарентноста, спречување на несоодветно влијание или заплашување и спроведување на стратегии за човечки ресурси за судовите и јавните обвинителства. Се изразува загриженост за несоодветно надворешно влијание врз работата на Судскиот совет и судството, со апел за зголемена транспарентност во процесот на одлучување.
Извештајот се осврнува и на последните случувања, вклучително и оставката на претседателот на Судскиот совет, разрешувањето на новиот претседател преку контроверзна процедура и оставките на двајца членови на Судскиот совет. Во извештајот се споменува и анализата на ризиците за корупција во судството на Мисијата на ОБСЕ во Скопје и Државната комисија за спречување на корупцијата.
Обидот на новиот претседател да го ограничи присуството на камери на седниците на Советот беше стопиран по интервенциите на граѓанските организации и Судскиот совет за медиуми. Според извештајот за ризикот од корупција во судството, 72 отсто од интервјуираните судии не се согласуваат дека Судскиот совет ефикасно ја штити судската независност.
Ефикасноста на судството беше под влијание на доцнењето во изборот на нови судии и ограничениот напредок во стратегиите за човечки ресурси. Советот на јавни обвинители дозволува пристап до медиумите, но се соочува со ограничувања во физичкиот простор и треба да обезбеди образложение за одлуките. Неодамнешниот избор на нов шеф на Јавното обвинителство не ја врати довербата на јавноста поради загриженоста за надворешното влијание и немањето критериуми за квалификување.
Распределбата на буџетот за Советот на ОЈ е зголемена, но сè уште има недостиг од персонал и ИТ ресурси. Имплементацијата на Декларацијата за отворено судство и работата на Советот за судски медиуми ја подобрија транспарентноста. Потребни се веродостојни статистички податоци за ефективна судска и обвинителска работа. Довербата на јавноста во судството е на историски најниско ниво. Судскиот совет поднесе неколку барања за одговорност, што резултираше со отпуштања, опомени, парични казни и отказ. Советодавното тело за судска етика нема добиено нови барања, а Државната комисија за спречување на корупцијата издаде прекршочни платни налози против судии и обвинители поради непочитување на барањата за известување.
Во делот на професионалноста и компетентноста, ЕК утврди дека изборите за повисоките судови во Судскиот совет доцнат поради обиди за мешање и немање акредитирана компанија за психолошки тестови и тестови за интегритет. Сепак, Врховниот суд и четирите Апелациони судови работеа на одржување на доследност во пресудите и усогласување на судските практики, фокусирајќи се на случаите од висок профил и оние од јавен интерес.
Извор: Cilvil media