Граѓаните во Македонија должат вкупно четири милијарди евра на банките, од кои две милијарди се однесуваат на потрошувачки кредити. Овој вид задолжување традиционално доминира, бидејќи најбрзо и најлесно се одобрува, но податоците за јануари 2025 година покажуваат намалена побарувачка.
Од друга страна, интересот за станбени кредити расте, што покажува дека граѓаните се повеќе се насочуваат кон долгорочни инвестиции во недвижнини. Во исто време, кредитните картички сè помалку се користат, при што трендот на нивно опаѓање продолжува и оваа година.
Станбените кредити во пораст – зголемување од 12,7% на годишно ниво
Во текот на јануари 2025 година, банките одобриле 0,5% повеќе станбени кредити во споредба со декември. На годишно ниво, растот изнесува 12,7%, со што вкупниот износ достигнал 94,85 милијарди денари (1,5 милијарди евра).
Според Кварталниот извештај на Народната банка од ноември 2024, побарувачката за станбени кредити продолжува да расте поради стабилноста на каматните стапки, но и како резултат на владините економски мерки за поддршка на недвижностите.
Потрошувачките кредити најзастапени, но побарувачката опаѓа
Иако потрошувачките кредити се и натаму најголемиот дел од задолженоста, податоците на банките покажуваат месечен пад од 0,3%.
➡ Вкупната задолженост за овој тип кредити изнесува 128,46 милијарди денари (над две милијарди евра).
➡ Годишниот раст е 8,4%, но трендот на забавување сугерира намалена кредитна активност во наредните месеци.
Според Програмата за економски реформи 2025-2027, планирани се мерки за стабилизација на фискалната политика, што ќе имаат директно влијание врз кредитниот сектор. Овие мерки треба да создадат поволни услови за кредитирање, но истовремено да го намалат ризикот од презадолжување на граѓаните.
Зголемен интерес за автомобилски кредити – пораст од 5,1% на годишно ниво
➡ Во јануари 2025 година, интересот за автомобилски кредити пораснал за 0,7% на месечно ниво и 5,1% на годишно ниво.
➡ Вкупно одобрени автомобилски кредити изнесуваат 420 милиони денари (6,8 милиони евра).
Овој тренд укажува дека, и покрај повисоките цени на возилата, дел од граѓаните сепак се одлучуваат за финансирање преку банкарски заеми.
Кредитните картички сè помалку се користат – пад од 9% на годишно ниво
➡ Вкупната задолженост преку кредитни картички изнесува 8,83 милијарди денари (143,6 милиони евра).
➡ Месечен пад од 1,1% и годишен пад од 9%, што значи дека граѓаните сè поретко ги користат кредитните картички како средство за задолжување.
Според извештаите на Македонска берза за јануари 2025, оваа промена делумно се должи на зголемената дигитализација и развојот на алтернативни финансиски услуги, како што се брзите онлајн кредити и „buy now, pay later“ моделите.
НБРМ: Во јануари годишен раст од 11% на депозитите, а 11,3% на кредитите
Намалени негативни салда на тековните сметки, но сезонски раст во јануари
➡ На годишно ниво, негативните салда на тековните сметки се намалени за 4,6%, што укажува на подобрена финансиска дисциплина.
➡ Но, во јануари има раст од 11,4%, што е очекувано по празничните трошења во декември.
➡ Вкупниот негативен биланс на сите тековни сметки изнесува 6,39 милијарди денари (104 милиони евра).
Други форми на задолжување – пад од 10,2% на годишно ниво
➡ Граѓаните бараат кредити и по други основи, но овие заеми бележат пад од 1,2% на месечно ниво и 10,2% на годишно ниво.
➡ Вкупната сума во оваа категорија изнесува 1,55 милијарди денари (25 милиони евра).
Овој тренд може да биде резултат на намалената потреба за краткорочно задолжување, но и на зголемената свесност за финансиската стабилност.
Кредитирањето е стабилно, но се менува фокусот на граѓаните
- Станбените кредити продолжуваат да растат, при што граѓаните сè повеќе инвестираат во недвижнини.
- Потрошувачките кредити сè уште се најчести, но побарувачката слабее.
- Автомобилските кредити бележат умерен раст, додека задолжувањето преку кредитни картички се намалува.
- Фискалните мерки за 2025-2027 ќе влијаат врз камaтните стапки и кредитната политика, создавајќи поволна, но контролиранa финансиска средина.
Со стабилни каматни стапки, нови економски политики и фокус на долгорочни инвестиции, кредитниот сектор во Северна Македонија останува стабилен, но со забележливи промени во приоритетите на граѓаните.
Извор: Financegov.