Положбата на македонското малцинство во Албанија беше главната тема на средбата што ја одржа претседателката Гордана Сиљановска-Давкова со претставници на македонската заедница во Република Албанија. Средбата се одржа во Тирана, за време на нејзината работна посета по повод учеството на Самитот на Процесот за соработка во Југоисточна Европа (ПСЈИЕ).
Претседателката лично се информираше за ситуацијата на македонското население во Албанија, нивната положба во институциите, како и за активностите што ги преземаат со цел да ја зачуваат својата културна, јазична и национална посебност. Соговорниците детално ја информираа за третманот што го добиваат од албанските власти на централно и локално ниво.
Во разговорите беше истакнато дека досега се спроведени одредени иницијативи, но дека е неопходна натамошна поддршка, вклучително и зголемено институционално присуство на Република Северна Македонија во подрачјата каде живеат Македонци.
Повеќе институции и поединци вклучени во разговорот
На средбата со претседателката присуствуваа претставници на организации и институции кои работат на заштита на правата на македонското население во Албанија. Присутни беа:
Марјана Костофски-Фелах – членка на Комитетот за национални малцинства при Владата на Албанија и претставничка на македонското малцинство;
Ендрит Фетаху – потпретседател на Македонската Алијанса за европска интеграција, единствена партија на Македонците во Албанија;
Незир Муча – потпретседател на Македонското друштво „Илинден“ од Тирана;
Славица Свидерска – професорка по македонски јазик на Лекторатот по македонски јазик при Факултетот за странски јазици во Универзитетот во Тирана;
Дипломати од македонската амбасада во Република Албанија.
Разговорите се водеа околу состојбата со зачувувањето на јазичниот, културниот и националниот идентитет на македонската заедница. Дополнително, претставниците изразија загриженост за практични прашања, како пристап до државјанство, патни документи и поддршка за изучување на македонскиот јазик.
Прашања и конкретни барања за унапредување на положбата на македонското малцинство во Албанија
Сиљановска-Давкова истакна дека е задоволна што има можност лично да разговара со луѓето што директно го македонското малцинство во Албанија. Таа особено се осврна на новата одлука на албанските власти која се однесува на собирање податоци за припадниците на националните малцинства, во која се вклучени и Македонците.
„Изразувам задоволство што можам директно да ги слушнам ставовите на оние кои се најповикани да зборуваат за состојбата. Разговаравме за одлуката на албанските институции со која се дефинираат критериуми, документација и постапки за прибирање на податоци за идентификување на припадниците на малцинствата, во кои се вклучени и Македонците во Албанија.“
Таа додаде дека со оваа постапка се воспоставуваат услови што овозможуваат граѓаните слободно да ја искажат својата национална припадност и да го наведат јазикот на којшто зборуваат. Подвлече дека припадниците на македонската заедница во Албанија директно се засегнати од овие мерки и имаат потреба од конкретна поддршка.
Претседателката изрази подготвеност да постави прашања што, според неа, ги отвораат суштинските проблеми со кои се соочува македонското малцинство во Албанија:
„Кој би бил проблемот да го правите вие она што сите држави го прават во однос на националните малцинства во поглед на издавањето на државјанство на пример?“
„Кој е проблемот вие да отворите повеќе гранични премини?“
„Кој е проблемот вие на пасошите на кои им е истечен рокот, да им го продолжите рокот?“
„Кој е проблемот вие, како држава да интервенирате во доделувањето на пасоши на луѓе коишто имаат потреба од тоа? Тоа го прават сите во нашиот регион, ама го прават и во светот.“
„Кој е проблемот да помогнете понекогаш во изучувањето на македонскиот јазик? Да отворите повеќе лекторати. Кој е проблемот онаму каде што има припадници на македонското малцинство да отворите конзулат?“
Потоа додаде:
„Сметам дека тоа не е голем проблем затоа што се работи за проблеми поврзани со идентитетот.“
На директно поставеното прашање дали ќе преземе конкретна улога во решавањето на барањата, таа одговори:
„Не би била таму ако не дошла со цврста намера, не само да ги сослуша, туку и да ги пренесе нивните проблеми до надлежните.“
Во заклучокот на разговорот, Сиљановска-Давкова подвлече дека положбата на македонското малцинство во Албанија не смее да остане на маргините на билатералните односи.
„Имаме добри односи со Република Албанија, имаме разбирање, и во рамките на ова разбирање, треба да продолжиме онаму каде што некој застанал и направил грешка, кога морал да биде уште поактивен. Ние сме тука обврзани да помагаме.“