Претседателот на САД, Џо Бајден, објави дека ги ублажува казните на 37 од вкупно 40 лица осудени на смртна казна, заменувајќи ги со доживотен затвор. Оваа одлука доаѓа само неколку недели пред новоизбраниот претседател Доналд Трамп, отворен поборник за проширување на смртната казна, да ја преземе претседателската функција.
Нагласување на постоечкиот мораториум за егзекуции
Во својата изјава, објавена денеска, Бајден нагласува дека овие „замени на казни со поблаг облик“ се директно поврзани со мораториумот што неговата администрација го воведе на федерални егзекуции, со исклучок на случаи поврзани со тероризам или масовни убиства мотивирани од омраза. Според него, ова е дел од обидот да се постави повисок праг во определувањето на најтешката казна.
-
„Претворањето на овие казни во поблаги е усогласено со мораториумот што мојата администрација го воведе за федералните егзекуции, со исклучок на случаи на тероризам и масовни убиства мотивирани од омраза,“ изјави Бајден.
Позицијата на Трамп за смртната казна
Од друга страна, Доналд Трамп во својата кампања постојано најавуваше дека сака да ја засили примената на смртната казна и да ја прошири на повеќе видови кривични дела. Бајден, кој е свесен за ставовите на својот наследник, изразува загриженост дека новата администрација би можела повторно да ги активира егзекуциите на федерално ниво, што неговата влада ги прекина.
-
„Не можам со чиста совест да дозволам враќање чекор наназад и продолжување на егзекуциите што јас ги прекинав,“ изјави Бајден, нагласувајќи дека неговата одлука е усогласена со поставениот мораториум.
Дебата за иднината на федералната смртна казна
Ваквата одлука предизвикува интензивна дебата околу тоа како ќе се спроведува федералната казнена политика кога Трамп ќе ја преземе функцијата. Трамп често го критикуваше Бајден за наводна „мекост“ кон осудените на смрт и најавуваше дека ќе ја „врати правдата“ во системот со проширување на смртната казна. Политичките аналитичари посочуваат дека овој конфликт околу најтешката казна би можел да стане една од првите поголеми точки на раздор меѓу новата републиканска администрација и демократското наследство на Бајден.
Историски контекст и идни чекори
Федералното извршување на смртната казна беше практично во застој со децении, сè до претходната администрација која ја обнови во 2020 година. По доаѓањето на Бајден, беа повторно суспендирани сите федерални егзекуции. Но, со промената на власта, се очекува да се разгори дебатата за тоа дали и како федералниот систем треба да ја спроведува казната со смрт.
Правните експерти укажуваат дека новата администрација има можности да ги преиначи овие одлуки, особено ако постои политичка волја во Конгресот. Сепак, за да биде сторено тоа, мора да се проверуваат уставните и правните основи, со оглед на тоа што Бајден веќе ги стави извршните одлуки во правна рамка.