Претходно гласање на 17 декември
Денеска повеќе од 4,2 милиони Срби излегуваат на гласање. Денешните избори се со помалГласањето „два во еден“ – национални и за многу локални власти – на 17 декември беше нарушено со наводи за нерегуларности по извештаите дека луѓето кои не живееле во Белград биле носени со автобуси да гласаат, вклучително и од босанската компонента (ентитет) Република Српска.
Оние кои ги следеа тогшните избори како на пример Центарот за истражување, транспарентност и отчетност (ЦРТА) излегоа со соопштение дека изборите не биле ниту слободни, ниту пак фер. Исто така и од ОБСЕ имаше низа забелешки дека не се создадени фер и корекетни услови за прегласување, но и покрај тоа изборите ќе се одржат.
По долги преговори меѓу власта и опозицијата за тоа дали и кога гласањето во Белград треба да се повтори или да се одржи заедно со другите локални избори закажани за оваа година, тоа ќе се одржи денеска.
Се гласа во 89 општини и градови, вклучително и во Нови Сад и Ниш
Главната опозиција на парламентарните избори – коалицијата „Србија против насилството“ беше втора по СНЦ, но по неуспехот и покрај силната мобилизација поради бранот протести околу престрелките во кои беа убиени деца минатиот мај, преовладаа внатрешните поделби и се сруши. Новата конфигурација – „Го избираме Белград“ – се појавува за повторување на гласањето во главниот град, но формалниот повод не е поради неправилностите, туку затоа што СНС не успеа да формира мнозинство.
Дел од партиите кои се појавија на 17 декември и не успеаја да ги обединат своите редови го бојкотираат гласањето, повикувајќи се на заклучоците на меѓународните и невладините организации дека сè уште нема услови за фер избори.
„Секој 15-ти Кинез е член на партијата (Комунистичката партија, монополист во Кина – забелешка уред.), а секој деветти Србин е член на СНС“, пишува во „Данас“ во 2021 година, повикувајќи се на податоци за 750 илјади членови во партијата. Други податоци во истиот весник говорат за 400-500 илјади луѓе, но тоа е повторно релативно голем дел од населението на Србија.
Горан Шапиќ од СНС
Во редовите на СНС нема изненадување и нејзин кандидат е претходниот градоначалник Горан Шапиќ. Но, градоначалникот не се избира директно, туку градскиот совет, за кој е потребно мнозинство, недостижно за СНС по 17 декември.
Добрица Веселиновиќ од „Го избираме Белград“
Кандидатот на „Го избираме Белград“, Добрица Веселиновиќ, нема да смета на поддршката на водечката сила во коалицијата, онаа на поранешниот градоначалник на Белград Драган Ѓилас, кој со години се обидува да се позиционира како главен противник на Вучиќ.
Мариника Тепиќ – уште едно лице на здружената опозиција на 17 декември, која најави штрајк со глад неколку дена по гласањето – исто така не го поддржува гласањето.
Опозицијата може да го освои Нови Сад?
Дури и успехот во градовите помали од Белград (на пример, во вториот град, северен Нови Сад) ќе им донесе надеж на разединетите противници на СНС, кои не можат да ја придобијат ниту во националната ниту во локалната власт во големите градови.
Неправилности
Противниците кои избраа да гласаат треба да сметаат на фактот дека новиот закон, со кој им забранува на оние кои го промениле живеалиштето минатата година да гласаат во новата изборна единица, ќе создаде порамномерни услови за игра.
Не сите набљудувачи се песимисти за гласањето. Дури и самата опозиција да не е многу видлива, негативните ефекти од актуелната штетна власт се видливи“, вели за Дојче веле политикологот Душко Радосављевиќ од Нови Сад.
Душко Спасојевиќ, политиколог од Белград, се согласува, но смета дека пред гласањето на 2 јуни го нема истиот ентузијазам како пред 17 декември. Според него, сепак, има и нов елемент: „За прв пат по долго време имаме избори на конкурентна основа, кои може да привлечат гласачи кои претходно не учествуваа“.
Србија пред тест за фер и коректни избори
Сепак, останува да се види дали забелешките на CRTA за гласањето на 17 декември ќе се повторат и за гласањето на 2 јуни. Потоа, цитираниот извештај укажа на проблеми како што се загрозување на правата на кандидатите и гласачите, притисок врз граѓаните, манипулација со избирачки списоци, злоупотреба на лични податоци и многу други, вклучително и процедурални тегоби што ја спречуваат опозицијата да го оспори барањето.