Во услови на долготраен конфликт со Русија, украинскиот претседател Володимир Зеленски изјави дека претседателските и парламентарните избори би можеле да се одржат во 2025 година, доколку жешката фаза на војната биде прекината. Според него, украинската држава мора да ја заврши интензивната фаза на воени дејствија со силна армија, значаен пакет оружје и цврсти безбедносни гаранции, за да може да се укине вонредната состојба и да се создадат услови за враќање на изборните процеси. Одложените избори во Украина, предизвикани од воената состојба и руската инвазија, претставуваат клучна тема во политичката иднина на земјата.

Интервју со Зеленски: Клучни фактори за избори

На 2 јануари, Зеленски даде интервју за украинска телевизија заедно со неговата сопруга Олена, укажувајќи дека одлуката за одржување претседателски и парламентарни избори зависи од излезот на актуелната одбрана против руската инвазија. Тој нагласи дека кога ќе заврши вонредната состојба, Врховната рада (парламентот) ќе може да одреди датум за избори. Меѓутоа, услов за тоа е да се создаде стабилна безбедносна состојба, што бара прекин на ескалираниот судир со Русија.

  • „Кога ќе го завршиме најтешкиот период од војната, потпирајќи се на силна армија, цврсти безбедносни гаранции и соодветна воена опрема, изборите ќе станат изводливи,“ изјави Зеленски, истакнувајќи дека одлуката за нив ќе биде во рацете на парламентот откако ќе се укине вонредната состојба.

Пречките за изборите: Вонредна состојба и продолжени рокови

Украина е во вонредна состојба уште од февруари 2022 година, кога Русија ја започна својата целосна воена офанзива. Оттогаш, парламентот ја продолжи оваа состојба 13 пати, секојпат за 90 дена, а моментално трае до 7 февруари. Вонредната состојба претставува главна пречка за спроведување слободни и демократски избори, бидејќи уставно не е дозволено гласање додека земјата се наоѓа под посебни безбедносни мерки.

Зеленски размислува за политичка иднина

Петгодишниот мандат на Зеленски требаше да заврши на 20 мај 2024 година. Сепак, поради состојбата со Русија и вонредната состојба, тој продолжува да ги извршува претседателските обврски. 46-годишниот поранешен актер, кој стана претседател во 2019 година, досега не потврди дали ќе бара уште еден мандат.

  • „Доколку постигнам повеќе отколку што е возможно, можеби ќе размислувам поинаку за таа одлука. Сепак, тоа не е мојот приоритет сега,“ изјави тој, нагласувајќи дека во овој момент е насочен кон обезбедување стабилност и заштита на територијата на Украина.

Парламентарни и претседателски избори: Одложувања и процедури

Претседателските избори традиционално би се одржале во март или април 2024 година, но беа одложени поради воениот конфликт со Русија и активната вонредна состојба. Слично на тоа, парламентарните избори требаше да се одржат на 29 октомври 2023 година, но исто така беа откажани поради продлабочените безбедносни ризици. Уставот предвидува дека претседателот останува на функција додека не биде избран негов наследник, што значи дека Зеленски ќе продолжи да ги извршува обврските до укинување на вонредната состојба и закажување нови избори.

Продолжената воена состојба: Детали и датуми

  • Воената состојба започна со целосната инвазија на Русија во февруари 2022 година.
  • Парламентот ја продолжи 13 пати, секојпат за по 90 дена.
  • Актуелното продолжување важи до 7 февруари, по што пратениците ќе одлучуваат за евентуално ново продолжување.
  • Според Зеленски, долготрајната воена ескалација со Русија мора да заврши пред да се укинат итните мерки.

Со оглед на тоа дека украинската влада ја смета агресијата од Русија за најголема безбедносна закана од Втората светска војна наваму, иднината на изборните процеси и враќањето на нормалните демократски процедури зависи од успешното справување со тековните воени предизвици.