Анализа на „Вашингтон Пост“: Зошто растат цените на енергијата во Европа?

Понатаму се вели дека глобалната побарувачка за природен гас, проблеми со обработката на обновливите извори на енергија, најниските брзини на ветерот во Северното Море во последните 20 години, турбини – сето тоа придонесува за огромен скок на цените на електричната енергија од јаглен. Државните власти се подготвуваат да интервенираат, доколку е потребно, во промена на пазарите на енергија за да се загреат домовите и да работат фабриките.

Весникот објаснува девет точки од ова енергетска проблематика

Што е проблемот?

Цените на енергијата значително скокнаа за време на заздравувањето на економиите од пандемијата на коронавирусот – односно, со зголемување на побарувачката кога понудата е многу ниска. Термоелектраните се затворени, резервите на гас се под нормалното, а зголемената зависност на континентот од обновливи извори на енергија станува ранлива.

Дури и при благи временски услови, цените на плинот беа до 162 евра за мегават-час во октомври оваа година, на самиот почеток на грејната сезона во Европа. Сликата е далеку појасна кога ќе се спореди со 20 евра на почетокот на годината. Роберто Чинголани, италијанскиот министер за еколошка транзиција, рече дека очекува цените на енергијата да пораснат за 40 проценти во третиот квартал.

Кој е односот на цените на гасот и електричната енергија?

Околу 23 проценти од електричната енергија на ЕУ потекнува од гас во 2019 година, нешто помалку од она што доаѓа од нуклеарните централи (26 проценти). Електричната енергија е многу тешко да се складира, што значи дека големи промени во цените на горивата се забележуваат многу брзо во цените на енергијата. Се разбира, постојат големи батерии и оваа технологија се развива брзо, но ќе поминат многу години пред да добиеме посериозен капацитет за складирање на обновлива енергија. Некои европски земји стануваат се повеќе зависни од увозот на енергија бидејќи не произведуваат доволно своја.

Зошто имаше недостиг на понуда?

Минатото лето, кога обично беа пополнети капацитетите за складирање природен гас, европските локации за оваа намена беа на најниско ниво во последните десет години. Испораката на гас од Норвешка беше под просекот поради одржување на огромни полиња и погони за преработка, а доставките од Русија беа ограничени бидејќи и оваа земја ги надополнуваше своите залихи.

На 6 октомври, рускиот претседател Владимир Путин се обиде да го смири пазарот нудејќи да ја стабилизира ситуацијата и со тоа што рече дека Русија може да пријави рекордни количини на витално гориво во Европа оваа година. Брзо сертифицирање на контроверзниот гасовод Северен поток 2 од Русија до Германија може да помогне, изјави вицепремиерот Александар Новак. Кога ова ќе се земе предвид, европските цени мора да останат високи за да се привлечат резерви на течен природен гас од Азија, каде што Кина го складира за да ја напојува својата економија и да изгради зимски резерви.

Зошто Кина е важна за европскиот пазар?

Оваа земја е далеку најголемиот потрошувач на енергија и стоки во светот и им нареди на сите државни фирми да складираат резерви по секоја цена.

Како се формираат цените на енергијата во Европа?

Постројките и големите компании купуваат и продаваат енергија години однапред и многу се потпираат на прогнозите за економските трендови и долгорочните трошоци за гориво. Поширокиот европски енергетски пазар традиционално се фокусираше на цената што ќе биде следниот ден, при што аукциите ги формираат цените и кои се главните знаци. Трговците даваат и примаат понуди за секој час врз основа на нивната пресметка за понудата и побарувачката, а потоа се пресметува просечната цена на берзата што го води тој пазар. Потрошувачките цени ги одредуваат државните регулатори откако фабриките бараат стапки врз основа на тоа колку платиле за енергија, колку се инвестирани во преносот и колку генерално чини одржувањето на мрежите.

Што има ново во системот?

Тоа е експлозија на обновлива енергија која е повеќе наизменична отколку генератор на фосилни или нуклеарни горива. Бидејќи временските услови можат да направат огромни промени во цените, пазарите за пократки периоди од истиот ден, исто така, стануваат клучни.

Колку Европа зависи од ветерот?

Северните крајбрежни држави, како што се Велика Британија, Германија и скандинавските земји, станаа лидери во областа на енергијата и технологијата на ветерот. Во Шпанија, развојот на ветерните и соларните електрани доведе до фактот дека минатата година 44 проценти од вкупната енергија доаѓа од обновливи извори. Франција, исто така, добива се повеќе енергија од ветерот, но во нејзината индустрија за електрична енергија се уште доминираат нуклеарни централи.

Кои земји би можеле да останат без енергија?

Ова се оние со ограничени кабелски врски со соседите. Во кризни ситуации, овие земји имаат помала веројатност да имаат корист од меѓусебната поврзаност на европскиот пазар, што овозможува енергија да дојде таму каде што е најпотребна и каде што ја постигнува најдобрата цена. Ирските мрежни оператори во септември предупредија на опасност од прекин на електричната енергија поради недостиг на ветер. Многу британски електрани се стари и повремено се распаѓаат. Ако се појават големи дефекти истовремено со недостаток на сонце или ветер, може да останат без електрична енергија.

Што значи сето ова за европските климатски цели?

Обновливата енергија носи нестабилност и ќе биде многу скапо за континентот да ги постигне своите цели. Во Германија, на пример, енергетските политики на канцеларката Ангела Меркел во заминување чинат стотици милијарди долари стимулации. Шефот на ЕУ за клима Франс Тимерманс рече дека повисоките цени не треба да ја поткопаат одлучноста на блокот за развој на обновлива енергија и дека индустријата треба да се забрза наместо да добие поевтина зелена енергија. Во октомври, енергетскиот лидер на ЕУ, Кадри Симсон, рече дека ЕУ ги разгледува препораките за членките за мерките што можат да се преземат за да се избегне криза без да се поткопаат правилата на Унијата, вклучувајќи компензација за најранливите домаќинства, укинување на редот и државна помош за бизнисите.