Во трката за тендерот за универзален снабдувач со електрична енергија, грчката ЕДС не ги исполнува условите за да биде конкурент иако врши огромен обрт на средства, сепак фирмата не го исполнува условот за работа во позитива, односно е фирма загубар. Затоа ЕДС здружи сили со „Пан Интертрејд“, фирма со еден вработен. Оваа соработка е доста сомнителна, особено имајќи ја предвид флуктуирачката финансиска историја на „Пан Интертрејд“, со нула активност во 2022 година и нејзината сестринска компанија во Србија во моментот во ликвидација.
Расплеткување на играчите на владиниот тендер
Тројца клучни играчи влегоа на сцената на владиниот тендер со цел да се избере нов универзален снабдувач. „АД ЕСМ“ и нејзината подружница „ЕСМ Продазба“, „ЕВН Македонија електроснабдување“ (носител) и „ЕВН Македонија АД“ (член на група) која врши снабдување изминативе 5 години. Сепак, изненадувачките учесници беа заедничките сили на „ЕДС“ и „Пан Интертрејд“. Влогот е голем, а избраниот снабдувач ќе одговорен за снабдување со електрична енергија на малите потрошувачи и осумстотини илјади домаќинства во следните 5 години, почнувајќи од средината на 2024 година.
- Увид на експертската комисија: маргини и евалуација
Стручната комисија која го надгледуваше тендерот откри интригантни детали. И „АД ЕСМ“ и „ЕВН“ прикажаа идентични бруто-маржи од 11,4 отсто, што сведочи за жестоката конкуренција. Од друга страна, понудата „EDS“ влегува со поголема маржа од 11,45 проценти. Ова ја поставува сцената за следната фаза, каде што успешните понудувачи ќе се вклучат во негативна електронска аукција за наддавање. Владата наведува дека понудувачот кој ќе понуди најниска маржа на оваа аукција ќе го обезбеди договорот како универзален снабдувач со електрична енергија.
- Одбројувањето до договор: Процес и временска рамка
Владата постави сеопфатна временска рамка за завршување на тендерскиот процес. Од објавувањето на решението за поведување на постапката на 20 октомври 2023 година, целиот процес има за цел да заврши во рок од шест месеци. Стручната комисија ревносно работи на финализирање на евалуацијата во текот на следната недела, со што се отвора пат за јавно наддавање до крајот на тековниот месец. Ефикасноста на оваа временска рамка ја нагласува итноста и значењето на навремено обезбедување доверлив универзален снабдувач.
Критериуми и услови
Заклучно со крајот на 2023 година беше објавен јавен повик на кој се наведени критериумите за избор на снабдувач со електрична енергија должен да ги опслужува домаќинствата и малите потрошувачи. Тендерската документација утврдува различни технички и професионални одредници, нагласувајќи ја потребата од робустен систем кој опфаќа заштита на податоци, сајбер-безбедност, фактурирање, наплата, сервисирање и планирање и купување на електрична енергија. Делот за економски и финансиски услови наметнува строги барања, вклучително и профитабилно искуство во последните три години, позитивен збирен капитал и резерви и обртни средства од најмалку 40 милиони евра.
Додека јавниот повик го проширува правото на учество на сите субјекти регистрирани за снабдување со електрична енергија за минимум две години, исполнувањето на наведените критериуми не е мала работа. Сепак, вратата е отворена за потенцијалните понудувачи да ги здружат силите и да соработуваат, претставувајќи стратешки пат за исполнување на ригорозните услови поставени од владата.
Критичко испитување на „ЕДС“: Откривање на финансиските предизвици и стратешки избори
Во центарот на вниманието е „ЕДС“ (Energy Delivery Solutions), а подетален поглед открива значителни недостатоци особено во финансиската стабилност и стратешкото одлучување.
ЕДС е компанија основна од бизнисменот и поранешниот вицепремиер Кочо Анѓушев кој се најде на црната листа на САД. Тој во 2018 година за за 4,3 милиони евра ја продаде на грчката национална компанија за произвoдство на струја „Паблик Пауер Корпорејшн“ (ППЦ).
- Финансиските борби го поткопуваат кредибилитетот
„ЕДС“ се соочува со постојани финансиски предизвици, што покренува сериозни прашања за учеството како конкурент на владините тендери. Финансиските извештаи на компанијата раскажуваат вознемирувачка приказна: во 2020 година, со приходи од вкупно 3,6 милијарди денари, „ЕДС“ ја затвори годината со неверојатна загуба од 230 милиони денари. Овој тренд продолжи и во 2021 и 2022 година, со приходи од 4,2 милијарди и 6,5 милијарди денари, соодветно, придружени со загуби од една милијарда и 66 милиони денари.
- Недостаток на финансиска стабилност
Конзистентниот тренд на загуби ја доведува во прашање финансиската стабилност на „ЕДС“. Неможноста да се обезбеди позитивен финансиски резултат во последните три години, основен критериум поставен од владата, укажува на суштински пропусти во финансиското управување на компанијата и статусот на кандидат во трката за тендерот за универзален снабдувач
- Неконвенционални партнерства: Ризична стратегија
Во збунувачки потег, „ЕДС“ избира да се откаже од поддршката на својата матична компанија „PPC“, избирајќи наместо партнерство со „Пан Интертрејд“. Оваа стратешка одлука е полна со ризик.
Основана во 2011 година, компанијата за трговија со електрична енергија, во сопственост на Градимир Панчиќ и Стефка Аспарухова Трифонова, има променливи перформанси во земјата. Приходите изнесуваа 1,2 милијарди денари во 2018 година, паѓајќи на околу 4 милиони денари и во 2019 и во 2020 година. Забележителен пораст се случи во 2021 година, кој достигна 37 милиони денари. Сепак, во 2022 година следеше значителен пад, при што приходите паднаа на само 942 илјади денари, што укажува на недостаток на деловна активност.
Според официјалната веб-страница, компанијата, лиценцирана како трговец и снабдувач на електрична енергија во Македонија, успешно работи од 2012 година, со резултати за пофалба. Дополнително, од 2014 година, таа ги прошири своите операции во Србија преку „„Пан Интертрејд Србија“, зацврстувајќи ја својата позиција на балканскиот пазар на електрична енергија. Наведената мисија на компанијата е да биде „безбеден, стабилен и успешен ентитет кој обезбедува оптимални пазарни услови и висококвалитетни услуги“.
- Ризично партнерство со „Пан Интертрејд“.
„Пан Интертрејд“, компанија со еден вработен со флуктуирачки приходи, е неконвенционален избор за партнерство кое има за цел да обезбеди универзален договор за снабдување со електрична енергија. И покрај тврдењата за успех и доверливост, остриот пад на приходите во текот на годините предизвикува загриженост за неговиот капацитет да придонесе значајно во соработката. „ЕДС“ става критичен аспект од својата понуда во рацете на партнер со сомнително искуство, изложувајќи се на непотребен ризик.
- Регулаторна контрола: компромитирана позиција
Понатамошната контрола открива регулаторни предизвици во рамките на избраното партнерство. „Пан Интертрејд Србија“, поврзана со „Пан Интертрејд“ се соочи со задолжителна ликвидација во 2020 година поради неподнесување финансиски извештаи. Додека „Пан Интертрејд Македонија“ активно учествува на значаен тендер, регулаторните сложености околу неговиот српски колега фрлаат сенка врз веродостојноста на целиот потфат.
Постапката за ликвидација започната поради неусогласеност со обврските за финансиско известување предизвикува сериозна загриженост за регулаторното почитување. Изборот на „Пан Интертрејд“ како стратешки партнер, и покрај овие регулаторни црвени знамиња, укажува на недостаток на должна анализа од страна на „ЕДС“.
Недостатоците во „ЕДС“ се очигледни во неговите финансиски борби, ризичните избори за партнерство и регулаторните предизвици поврзани со избраниот соработник. Владата, при оценувањето на понудите за клучните договори, мора повторно да го процени кредибилитетот и стабилноста на компаниите како „ЕДС“.
Извор: Фокус