Откажани се првите состаноци на претставниците на Владата на Косово задолжени за евроинтеграции, експертите предупредуваат дека притисоците на Европската унија (ЕУ) би можеле да бидат уште посилни, а последиците за кревката косовска економија уште посериозни. Истовремено, од врвот на власта повторуваат дека потезите, спротивни на Уставот, нема да се повлечат.
Косово се справува со казнените мерки наметнати од ЕУ поради, како што е соопштено, непочитување на барањата за деескалација на северот на земјата.
Во оваа област населена претежно со Срби, тензиите се високи од крајот на мај, кога албанските општински претседатели влегоа во нивните канцеларии и покрај отпорот на локалното српско население по специјалните избори, на кои нешто повеќе од три отсто од гласачите го искористија своето право да гласаат.
Нивните протести ескалираа во насилни судири, со десетици повредени – вклучително и војници од мисијата на НАТО, КФОР.
И покрај повиците на меѓународната заедница Косово да ги отповика албанските лидери и да организира нови избори, се уште нема чекори во таа насока.
Како одговор, ЕУ привремено ја суспендираше работата на сите работни групи за Спогодбата за стабилизација и асоцијација (ДСА) – првиот чекор кон членството на Косово во блокот – како и поканите за Косово да учествува на состаноци на високо ниво.
ЕУ, исто така, го суспендираше програмирањето на средствата за Косово, вклучително и оние од ИПА (Инструменти за претпристапна употреба на ЕУ) и Инвестициската рамка за Западен Балкан.
Што се доведува во прашање?
Демуш Шаша од Косовскиот институт за европска политика за Радио Слободна Европа (РСЕ) вели дека мерките на ЕУ може постепено да се зајакнуваат, доколку Владата на Косово не го промени ставот.
„Денес имаме мерки со кои се суспендираат средствата, а не се укинуваат. Следниот чекор ќе биде укинување на средствата“, вели Шаша.
„Бидејќи економијата на Косово се развива, економија која сè уште е кревка во многу аспекти, мислам дека тие (казнените мерки) многу ќе му наштетат на Косово“, изјави за РСЕ Емруш Ујкани, извршен директор на Советот на европски инвеститори во Косово. .
Од 2007 година Косово почна да користи средства од ИПА фондовите, чија цел е да помогне во спроведувањето на реформите во земјите кои се во процес на пристапување во Унијата. Од тогаш до 2022 година земјава добила вкупно 1,21 милијарди евра.
Од 2009 година, Косово ја поддржува Инвестициската рамка на Западен Балкан. Станува збор за заедничка иницијатива на ЕУ, финансиски институции и донатори, формирана со цел социо-економски развој и европската перспектива на земјите од Западен Балкан.
Во документот на овој механизам се наведува дека на Косово до септември 2021 година се поддржани 30 проекти со вредност од 1,8 милијарди евра. Проектите вклучуваат изградба на патишта, рехабилитација на железницата, систем за централно греење и подобрување на канализациониот систем.
Како Владата ги коментираше казнените мерки?
Косовскиот премиер Албин Курти (Албин Курти), кој инсистира на ставот дека „не може да прави компромиси со уставноста на земјата“, како објаснување за неговата непопустливост во однос на барањата на ЕУ, рече дека казнените мерки преземени од Брисел се „нефер “. Тој изрази надеж дека тие ќе бидат краткорочни, бидејќи, како што рече, „Косово е земја на која и треба поддршка во развојот“.
„Точно е дека тоа се привремени мерки, но неправедни, бидејќи Косово и неговата влада и држава се најдемократска, најпроевропска и најпрогресивна извршна власт“, рече Курти викендов.
До каде стигна Косово во евроинтеграциите?
Косово аплицираше за членство во ЕУ на крајот на 2022 година. Во споредба со другите земји од Западен Балкан, вториот е на пат кон ЕУ. Досега со блокот е потпишан само еден договор, а тоа е Спогодбата за стабилизација и асоцијација.
Блерта Делиу, член на Комисијата за европски интеграции во Собранието на Косово, за РСЕ потврдува дека веќе се откажани две средби планирани да се одржат во рамките на ССА во Брисел.
Според неа, станува збор за состанокот на Поткомитетот ЕУ-Косово за правда, слобода и безбедност, како и на Поткомитетот за трговија, индустрија, царина и даноци.
„Неучеството на Косово на вакви форуми не придонесува за нашата агенда за зајакнување на механизмите што го приближуваат Косово до Европската унија. Напротив, тоа го поткопува зајакнувањето на Косово, на неговиот евроатлантски и западен пат“, вели Делиу. , кој доаѓа од редовите на опозицијата.
Саша вели дека ќе се откаже и политичкиот состанок на Советот на ССП, на кој, според него, ќе учествуваат министерот за надворешни работи и премиерот на Косово, додека претставник од ЕУ ќе учествува во областа на надворешната политика. .
Доколку не се најде заеднички јазик, вели Саша, ЕУ може да преземе уште порепресивни мерки.
„Што може да направи? Може да дојде до суспензија на одредени делови од ССА. На пример, да се запре влезот на косовските производи кои имаат право да влезат во ЕУ без никаква царина, благодарение на ССА, како што е дрвото. метални, текстилни производи…“, вели Шаша.
Тој додава дека секоја репресивна мерка на ЕУ против Косово му штети на меѓународниот кредибилитет на земјата.
Планот на ЕУ за деескалација на ситуацијата на северот на Косово вклучува: повлекување на специјалните единици на косовската полиција од општинските згради на северот, преместување на претседателите на општините од општинските згради – кои ги користат и паралелните структури на Србија. дејствување во овој дел на Косово – на алтернативни локации, распишување предвремени избори на север и покренување судска постапка против демонстрантите кои ги нападнаа војниците на КФОР.
Поради игнорирање на барањата за намалување на тензиите, САД презедоа и казнени мерки против Косово, исклучувајќи го од големата меѓународна воена вежба позната како „Бранител на Европа 2023“.