Британски „Гардијан“ објави меил што открива дека раководството на Агенцијата за меѓународен развој на САД (УСАИД) наредило масовно уништување на доверливи документи пред затворањето на агенцијата, кршејќи го законот што налага нивно архивирање. Извршната секретарка Ерика Кар, вршителка на должноста, во пораката до вработените напишала: „Ако ви снема вреќи за палење, само побарајте“, предизвикувајќи бурни реакции.
Хаос во канцелариите на УСАИД
Вработените во штабот на УСАИД, сместен во комплексот „Роналд Реган“ во Вашингтон, почнале да ги уништуваат документите откако Ерика Кар им испратила итна наредба. Според „Гардијан“, службениците ги кинеле доверливите документи во машини за сечење хартија или ги собирале во вреќи за палење. Кар им упатила прецизни инструкции:
„Прво исечете колку што можете повеќе документи, а вреќите држете ги при рака ако машината не е слободна или ѝ треба пауза. Кога користите вреќи, не ги полнете до крај и внимавајте добро да ги затворите со хефталица.“
Оваа наредба дошла во момент кога агенцијата се соочува со укинување поради прекумерни трошоци за проекти што се сметаат за непотребни или штетни за интересите на САД.
Законот за федерални документи прекршен?
Законот за федерални документи во САД налага дека при затворање на агенција, сите документи мора да се предадат на наследничка агенција или на Националната архива и администрација за документи (НАРА). Уништувањето е дозволено само во вонредни ситуации, како повлекувањето од Авганистан во 2021 година, кога НАРА испратила потсетување за „безбедно и законско“ отстранување на чувствителни материјали. Сепак, законот забранува уништување пред истекот на минималниот рок за чување – обично три години – освен во строго регулирани случаи.
Скандал пред отказите
УСАИД е во процес на затворање, а раководството, предводено од Ерика Кар, очигледно сака да ги „зачисти“ канцелариите пред вработените да добијат откази. Според извори на „Гардијан“, уништувањето на доверливите документи почнало веднаш по меилот на Кар, игнорирајќи ги законските обврски за зачувување на доказите за идни истраги или увид на јавноста. Ова покренува прашања – што сакало раководството да сокрие пред агенцијата да исчезне?
Последици во исчекување
Додека скандалот се шири, јавноста и правните експерти во САД бараат одговори за тоа зошто доверливите документи не завршиле во НАРА, туку во машини за сечење и вреќи за палење. Постапките на Ерика Кар и УСАИД може да доведат до сериозни правни последици, а случајот фрла сенка врз транспарентноста на агенцијата во нејзините последни денови.