Аурора (поларната светлина) се јавува на Земјата кога електрично наелектризирани честички, како што се оние од сончевиот ветер, се судираат со честички кои се пренесуваат во воздухот во атмосферата, пренесувајќи им енергија и предизвикувајќи да светат.
На Земјата, магнетното поле ги насочува овие наелектризирани честички кон половите, така што поларната светлина уживаат најмногу во жителите на тие области. Марс одамна го изгубил своето глобално магнетно поле и неговите аурори се формираат на малку поинаков принцип.
Магнетизирана кора?
Имено, иако Црвената планета веќе нема свое магнетно поле, некои делови од нејзината кора останале магнетизирани до ден-денес. Феноменот наречен дискретна поларната светлина може да се појави над овие магнетни зони. Како? Честичките на сончевиот ветер во случајот на Марс не се среќаваат со магнетното поле на планетата, туку со магнетизирани области во нејзината кора. Наполнетите честички потоа се судираат со кислород во горната атмосфера, предизвикувајќи тој да свети, пишува Nature.
„Дискретната поларната светлина е поврзана со разбирањето на Марс кое само што почна во вистинска мера да се остварува во ерата на вселенските летови. Излезе дека Марс има многу невообичаено магнетно поле“, изјави планетарниот научник Џастин Дејган од Универзитетот во Колорадо Болдер.
„Отидовме таму во 60-тите и очекувавме да видиме нешто како магнетното поле на Земјата и не најдовме ништо. И тогаш сфативме: ‘Чекај малку, магнетизмот некако доаѓа и оди, што се случува?’“, додаде тој.
Научниците подоцна откриле карпести области на површината на Марс со знаци на долго изгубено глобално магнетно поле. Тие беа особено заинтригирани од карпите на јужната страна на планетата.
„Другите делови на Марс во некој миг повторно испливале на површината, лавата течела по ниив или силни удари го покриле магнетното поле. Јужната хемисфера е многу стара, од почетокот на Сончевиот Систем, а магнетните траги се подобро видливи“, објасни Дејган.
Невидливи во видливиот спектар
Сјајот на аурорите на Марс е видлив ноќе и никогаш порано не бил забележан во видливиот спектар на светлина.
„Аурората е слаба, а инструментите чувствителни на видлива светлина на Марс се дизајнирани за фотографирање на дневна светлина“, рече Дејган.
Ниту вселенското летало Hope не ги зафати мистериозните аурори на Црвената планета во видливиот спектар на светлина, туку во ултравиолетовите зраци. Неговиот уред користеше пократки бранови должини од другите вселенски летала што го снимаа Марс и беше во можност да го фати најдеталниот поглед на аурората до сега (илустрација подолу).
Научниците претходно откриле траги од „дифузна“ аурора за време на сончевите бури на Црвената планета, како и оние „протони“ кои се формираат на голема надморска височина кога протоните на сончевиот ветер „кинат“ електрони од атомите за да создадат водород. Се чини дека дискретните аурори ги следат обрасците на магнетизам во кората на планетата, што сугерира дека некогаш имало глобално магнетно поле слично на Земјиното. Научниците веруваат дека овие примероци на магнетизирана кора замрзнале на место пред милијарди години, кога лавата се зацврстила.
Дискретните аурори нудат одговор за историјата на планетите
Научниците имаат намера да ја искористат анализата на дискретни аурори на Марс за да добијат подобар увид во тоа како оваа планета се претворила од можен свет за живеење со густа атмосфера во сувата планета што ја гледаме денес, пишува New Scientist.
„Прашањето е како енергијата влегува во системот и ги придвижува горните слоеви на атмосферата, а поларната светлина влегува во јадрото на истата“, рече Дејган.
Вселенското летало Hope направи фотографии од аурората непосредно откако влезе во орбитата на Марс на почетокот на 2021 година. Неговата мисија се очекува да трае две години.