Денес е Прочка, празникот што ја означува последната недела од Сиропусната, Белата или Прошталната седмица, кога луѓето си простуваат едни на други пред да влезат во Велигденскиот пост. Овој ден, познат и како Велики поклади, е време кога верниците ги оставаат гревовите заедно со мрсната храна. Вечерата е исполнета со млечни производи, вклучувајќи пита со сирење и јајца, како последна богата трпеза пред воздржувањето. Простувањето е сржта на овој ден, подготвувајќи ги душите за постот, за да се ослободат од гревовноста и да се предадат на духовна чистота.
Проштевањето и значењето зад Прочка
Прочка е момент кога верниците си простуваат меѓусебно, ставајќи ја основата за Велигденскиот пост. Името потекнува од старословенскиот збор „проштение“, што значи проштевање, или „проштати“, односно проштева. Црквата го опишува како духовна метла што ги исчистува гревовите од душата, подготвувајќи ги луѓето за подвигот на постот. Денес, велат, небото простува на земјата, а човек на човек. Пораката на овој празник е силна и јасна: „Проштевајте! – Бог да прости, лесни пости!“ Без проштевање и искрено покајание, постот останува празен. Лицемерно е да се ограничиш на леб и вода, а да не се откажеш од омразата и да не се преиспиташ себеси пред Бога.
Македонската традиција на Прочка
Македонската традиција го прави Прочка посебен и богат празник. Овде, празникот е речиси национален, бидејќи македонскиот народ отсекогаш бил наклонет кон проштевање. Помладиот му приоѓа на постариот – синот на таткото, ќерката на мајката, снаата на свекрвата – и вели: „Прости ми“. Одговорот е: „Простено ти е од мене и од Бога“. Ова не е само формалност, туку чин што ги поврзува сите – мажи и жени, млади и стари. Вечерата е трпеза на заедништво, со сирење, јајца и пита. Деца амкаат јајца, носејќи радост во домовите. Белото јајце го означува крајот на мрсното, додека црвеното на Велигден го симболизира почетокот на новото.
Духовен почеток на постот
Прочка го воведува Велигденскиот пост со духовна подготовка. Црквата го поставила овој ден како потсетник дека постот не е само телесен, туку и духовен подвиг. Простувањето мора да го отвори патот пред воздржувањето од храна. Без покајание и чиста душа, постот е само површен. „Духовниот пост доаѓа пред телесниот, како душата пред телото“, учат црковните отци. Свети апостол Павле вели: „Прославете Го Бога во своите тела и души, кои се Божји“ (1. Кор. 6,20). На вечерната богослужба, сите се собираат во Соборниот храм. Таму, по молитвата, си подаваат рака, простуваат и се прегрнуваат со евангелска љубов, ослободувајќи се од навреди и омраза.
Љубовта и нејзината сила
Целта на Прочка е да го возвиши проштевањето како израз на љубовта, основата на христијанскиот живот. „Љубовта сè извинува“ (1. Кор. 13,7), а „Бог е љубов“ (1. Јов. 4,8). Кој простува, тој љуби, а кој љуби, во него е Бог. Простувањето носи кротост, трпение, смирение и човекољубие, особини што се негуваат низ постот и молитвата. Тоа е безгранично и безусловно, како кај Христос и Богородица. Празникот е и на покајанието – првиот чекор во Евангелието. Христос ги почнал своите зборови со повик на покајание, проштевање и љубов.
Богослужбата и нејзината порака
Богослужбено, Прочка е посветена на Адам, првиот човек што згреши со храна. Неговиот пад поради лакомост е лекција за воздржување. Поради Адам, Христос постеше 40 дена. Денешната Литургија (Матеј 6,14-21) зборува за проштевање, пост и богатство – програма за постот. Ова нè учи да простиме, да постиме и да ја нахраниме душата. Прочка е подвижен празник, секогаш во недела, седум недели пред Велигден. Датумот зависи од Велигден, поврзувајќи ги двата празника во духовен циклус.
Целта на празникот
Прочка ја нагласува важноста на чистата душа пред постот. Простувањето и покајанието се почеток на христијанскиот живот. Без нив, односите меѓу луѓето и кон Бога се празни. Ова е подготовка за Причест, кога го примаме Христос. Постот лекува, враќајќи го она што Адам го изгуби. Утре, на Чист понеделник, телесниот пост го следи духовниот, скротувајќи ги страстите за да ја прославиме воскресението.
Извор: Kurir