Европската комисија го врати на поправен испит бугарскиот Национален план бидејќи има премногу забелешки, особено во делот „Енергетска зелена транзиција“.
Овој заклучок јасно произлегува од писмото на Генералниот директорат за економски и финансиски прашања на ЕК до привремениот вицепремиер Атанас Пеканов. Овој документ го имаат дел од бугарските медиуми.
Според овој Национален план до 2026 година во Бугарија треба да влезат околу 13 милијарди лева (6,5 милијарди евра). „Планот за закрепнување и одржливост е вратен и јас не можам да молчам. Надлежните сè уште молчат, но јас ќе кажам – планот е вратен, има 43 забелешки, а најголем број се однесуваат на енергетиката“, изјави за БНТ Мика Зајкова, поранешна пратеничка и актуелен економски советник на партијата Има таков народ.
Навистина, најголемите критики што Брисел ги упатува за планот се однесуваат на темата т.н. декарбонизација на економијата, пишуваат бугарските медиуми. Целите поврзани со напуштање на јагленот и преминот кон зелена енергија мора да бидат поконкретни и поодредени, вклучувајќи и прецизен распоред и мерки, се вели во дописот од Брисел. Бугарија смета дека планот вклучува јасни обврски за запирање на најзагадувачкото производство на енергија на лигнит.
Исто така, се наведува дека државата мора да гарантира кога има вкрстено субвенционирање (меѓу поединечни компании) во рамките на Бугарскиот енергетски холдинг, тоа мора да биде предмет само на целите на зелената транзиција (што значи, на пример, дека не треба да биде поддржана ТЕЦ „Марица Исток 2“).
На нивниот типично дипломатски начин, нашите европски партнери велат дека Бугарија не ја завршила домашната задача во делот на „озеленувањето“ на транспортот, пренесуваат бугарските медиуми. Потребна е поголема јасност и амбиција за да се декарбонизира овој сектор во сите димензии, се вели во писмото. Тоа значи дека мора да се има јасен план за одвојување на автомобилите кои работат на бензин и дизел, за забрзан влез на електрични возила со соодветно обезбедување станици за полнење, за развој на чист воден и железнички транспорт…
Забелешките од Брисел се прошируваат и на многу други области и теми. Една од најсериозните критики е дека за голем дел од проектите финансирани од ЕУ, проценката за трошоците е нецелосна, па дури и ја нема. Поради ова, експертите во Брисел се сомневаат во изјавата на бугарските власти дека 43,5% и 22,3% од бараните средства според планот ќе бидат соодветно наменети за постигнување климатски цели и дигитална трансформација.
ЕК забележува дека нема гаранции дека Бугарија ќе заборави на т.н. двојно финансирање, за истиот проект да се користат средства и од оперативните програми и од фондот за обнова на ЕУ. За таа цел, Бугарија мора да обезбеди сигурен систем за контрола и ревизија, вклучувајќи и измени во законската рамка.
Европската Комисија останува незадоволна и од темите од областа „Правда и борба против корупцијата“, нагласувајќи дека тие се релевантни за подобрување на бизнис климата во Бугарија. ЕК очекува мерки за зајакнување на одговорноста на јавниот обвинител и можност за негово кривично гонење доколку биде прогласен за виновен за кривично дело. Потребни се и дополнителни заложби на антикорупцискиот фронт.
Не е јасно зошто преодната влада не најде начин да ги извести даночните обврзници дека планот не е одобрен и дека годинава нема да влезе ниту еден евроцент. Многу малку работни денови остануваат до 31 декември, потсетуваат бугарските медиуми.
Националниот план беше подготвен од кабинетот на Борисов и финализиран од преодната влада, а испратен во Брисел на 15 октомври, со дополнувања испратени на 10 и 17 ноември.
Сега е јасно дека ЕК во писмото ги регистрира истите дефекти кои бугарските експерти и политичари ги коментираат – премногу општи разговори, нејасни цели, лоши или исчезнати сметки за реалната цена на предложените проекти, недостаток на конкретни мерки и распореди за спроведување.
Вицепремиерот за управување со европските фондови Атанас Пеканов потврди дека ЕК има 43 забелешки на планот за закрепнување и одржливост и дека има сериозни критики поврзани со енергетиката и владеењето на правото.